مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی» به کارگردانی محسن اسلام‌زاده در سال ۱۳۹۷ تولید شده و به بررسی زندگی مردم افغانستان در میان درگیری‌های طالبان، نیروهای آمریکایی و ارتش افغانستان می‌پردازد. این مستند در روستای «کورک مغول» در شمال غرب افغانستان فیلم‌برداری شده و تأثیر حضور گروه‌های مسلح مختلف، از جمله شایعات مربوط به حضور داعش در حوالی روستا، بر زندگی روزمره مردم را به تصویر می‌کشد.
محسن اسلام‌زاده، مستندساز ایرانی است که بیشتر در زمینه موضوعات سیاسی، اجتماعی و بحران‌های منطقه‌ای، به‌ویژه در خاورمیانه و افغانستان، فعالیت می‌کند.
در مستند «زندگی میان پرچم‌های جنگی»، چند بخش کلیدی مورد بررسی قرار می‌گیرند که به‌طور خاص به وضعیت مردم افغانستان در دوران جنگ‌های داخلی و درگیری‌های مسلحانه مرتبط است. این بخش‌ها شامل:
1: وضعیت اجتماعی و اقتصادی مردم: مستند به بررسی تأثیرات جنگ بر زندگی اقتصادی مردم می‌پردازد، به ویژه در مناطقی که درگیر جنگ و ناامنی هستند. بسیاری از مردم این مناطق به دلیل درگیری‌ها و تهدیدهای گروه‌های مختلف مجبور به ترک خانه‌های خود شده یا با فقر و کمبود منابع مواجه‌اند.
2: تهدیدات ناشی از گروه‌های مسلح: در فیلم، به تأثیرات حضور گروه‌های مسلح مانند طالبان و داعش پرداخته می‌شود. مردم و مقامات محلی درباره تهدیدهایی که این گروه‌ها برای زندگی روزمره ایجاد کرده‌اند، سخن می‌گویند.
3: تأثیرات روانی جنگ بر مردم: جنگ نه تنها به زندگی مادی مردم آسیب زده، بلکه بر روحیه و وضعیت روانی آن‌ها نیز تأثیرات جدی گذاشته است. مستند به این موضوع نیز توجه دارد و به بررسی چگونگی تحمل این فشار روانی توسط مردم می‌پردازد.
4: مقاومت و استقامت مردم: در این بخش، فیلم بر استقامت و مقاومت مردم در برابر مشکلات جنگی تمرکز دارد. حتی با وجود تمام سختی‌ها و تهدیدات، بسیاری از مردم تصمیم به ماندن در خانه‌های خود یا مقابله با مشکلات به‌طور مستقیم دارند.
5: نقش مقامات محلی و تلاش برای بهبود وضعیت: فیلم به سراغ مقامات محلی می‌رود و نشان می‌دهد که چگونه آنان در شرایط جنگی سعی دارند اوضاع را کنترل کنند و مردم را حمایت کنند. با این حال، فشارهای جنگ و کمبود منابع به‌طور چشمگیری محدودیت‌هایی ایجاد کرده است.
این بخش‌ها با هم یک تصویر جامع از زندگی مردم افغانستان در یک منطقه جنگی و درگیر را به نمایش می‌گذارند. مستند تلاش دارد تا از منظر انسانی و واقعی به مسائل جنگ و پیامدهای آن پرداخته و تجربه‌های واقعی افراد را به مخاطب منتقل کند.
مقدمه مستند:
فیلم با تصاویری از یک روستای دورافتاده در شمال‌غرب افغانستان آغاز می‌شود، جایی که بسیاری از روستاییان تحت تاثیر مستقیم جنگ‌های داخلی و درگیری‌های گروه‌های مختلف مسلح قرار دارند. از همان ابتدا، مستند بیننده را با دشواری‌های زندگی مردم این منطقه آشنا می‌کند. در این بخش، از مشاهده تصاویر خانه‌های ویران شده و آثار جنگ در مناطق مختلف، به وضوح می‌توان فهمید که جنگ‌ها تا چه اندازه زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داده‌اند.
داستان مستند:
فیلم به طور عمده بر روی یک روستای کوچک به نام کورک مغول متمرکز است. این روستا در نزدیکی مرزهای افغانستان قرار دارد و بسیاری از مردمان آن در شرایط بسیار دشوار اقتصادی و اجتماعی زندگی می‌کنند. در این روستا، مردم در کنار مشکلات روزمره، مجبورند با تهدیدهای مختلف ناشی از گروه‌های مسلح، مانند طالبان، نیروهای آمریکایی و حتی شایعات مربوط به حضور داعش دست و پنجه نرم کنند.
در بخش‌های مختلف مستند، کارگردان به سراغ افرادی می‌رود که به نوعی از نزدیک با جنگ درگیر هستند. از جمله مردم روستا، مقامات محلی، و حتی افرادی که از نزدیک در درگیری‌ها حضور دارند. در این مستند، هیچ نقش بازیگری وجود ندارد و همه افراد واقعاً درگیر جنگ هستند. صحبت‌های این افراد به شکل طبیعی و بی‌پرده انجام می‌شود و آن‌ها به شرح وضعیت دشوار خود و دغدغه‌های زندگی‌شان در شرایط جنگی می‌پردازند.
گفت‌وگوها:
گفت‌وگوهای مستند عمدتاً شامل افراد مختلفی از روستای کورک مغول و مناطق اطراف آن است. این افراد به شکل ساده و بی‌واسطه، در مورد ترس‌ها و نگرانی‌های خود از جنگ صحبت می‌کنند. بسیاری از آن‌ها به طور خاص از تهدیدات ناشی از گروه‌های مسلح و نبود امنیت در منطقه گلایه دارند. در این میان، برخی از آن‌ها از وضعیت زندگی‌شان و تاثیرات جنگ بر روی خانواده‌هایشان سخن می‌گویند.
یکی از نقاط عطف مستند، گفت‌وگو با یک مرد میانسال است که تجربیات خود را از دوران جنگ با نیروهای آمریکایی و طالبان به اشتراک می‌گذارد. او به طور مفصل توضیح می‌دهد که چگونه جنگ نه تنها به زندگی اقتصادی و اجتماعی مردم آسیب زده، بلکه روحیه و امید مردم را نیز به شدت تضعیف کرده است.
در ادامه، کارگردان به سراغ مقامات محلی می‌رود که اغلب در شرایط سختی مسئولیت‌های خود را انجام می‌دهند. این مقامات با وجود اینکه در برخی مواقع به شدت تحت فشار قرار دارند، اما سعی می‌کنند با تدابیر خاص، اوضاع را کمی بهبود بخشند. آن‌ها همچنین به مشکلاتی که در تأمین منابع اولیه، مانند غذا و دارو، با آن مواجه هستند اشاره می‌کنند.
تأثیرات جنگ:
یکی از مهم‌ترین بخش‌های مستند، بررسی تأثیرات جنگ بر زندگی روزمره مردم است. در این مستند، می‌توان دید که چگونه زندگی فردی و اجتماعی مردم افغانستان در گیرودار جنگ‌ها و حملات مختلف از طرف گروه‌های مسلح و نیروهای خارجی دستخوش تغییر شده است. بسیاری از مردان و زنان افغانستان مجبور شده‌اند به دنبال نجات خود و خانواده‌شان از منطقه فرار کنند، در حالی که برخی دیگر تلاش می‌کنند تا در روستاها و خانه‌های خود باقی بمانند و در مقابل تهدیدات مقاومت کنند.
کارگردان مستند به خوبی توانسته است احساسات و چالش‌های این افراد را در شرایط بحرانی جنگ نشان دهد. در بخش‌هایی از فیلم، شاهد مشکلات اقتصادی مردم هستیم که بر اثر جنگ‌های مداوم، وضعیت معیشتی آن‌ها بسیار بحرانی شده است. همچنین، تأثیرات روانی جنگ بر روی مردم نیز از دیگر موضوعات مهم این مستند است.
پایان مستند:
در پایان فیلم، کارگردان به شدت به مسأله بی‌توجهی‌های جهانی به وضعیت مردم افغانستان و فقر و رنج‌هایی که این مردم درگیر آن هستند، اشاره می‌کند. او در حالی که روستای کورک مغول و مردم آن را از نزدیک نشان می‌دهد، در میانه جنگ‌ها و درگیری‌ها، تصویری از امید و مقاومت به نمایش می‌گذارد. این پایان‌بندی تلخ و در عین حال امیدبخش، نشان‌دهنده‌ی استقامت و شجاعت مردمی است که با وجود تمامی دشواری‌ها، همچنان به زندگی ادامه می‌دهند.
افتخارات :
- جایزه ویژه دبیر جشنواره در بخش شهید آوینی در سیزدهمین جشنواره فیلم مستند ایران، سینما حقیقت (۱۳۹۸)
- حضور در بخش مستند سی‌وهشتمین جشنواره فیلم فجر (۱۳۹۸)
- منتخب هشتمین جشنواره فیلم‌های آسیایی بارسلونا، اسپانیا (۱۳۹۹)
- حضور در مدیا لایبرری جشنواره ویزیون دوری‌ئل، سوئیس (۱۳۹۸)