کتاب «روش تحقیق» نوشته‌ی محمدجواد برهانی یکی ازکتاب‌های خوب و به‌روز، در عرصه‌ی روش تحقیق (مونوگراف‌نویسی، مقالهنویسی وکتاب‌نویسی) است. اگرچه این کتاب به زبان ساده و با تأکید و تمرکز به تحقیقات کیفی برای دانشجویان نوشته شده‌است؛ اما داشتن و خواندن این کتاب برای تمامی نویسندگان و پژوهشگران (اعم از تازه‌کار و کهنه‌کار) خالی از لطف نخواهد بود. زیرا این کتاب به صورت همه‌جانبه و در عین حال مختصر و مفید تدوین شده است که می‌تواند به عنوان کتاب راهنما در عرصه‌ی تحقیق و نویسندگی به شمار آید.
برهانی کوشیده است مباحث و موضوعات تحقیق را به زبان ساده بیان کند. بدین لحاظ در برخی موارد، از تجربیات شخصی و دانشگاهی‌اش نیز بهره جسته است و موضوعاتی را که در حین تدریس این مضمون متوجه شده، بیان کرده است. نویسنده سعی کرده است که در این اثر از نقل قول مستقیم کمتر استفاده کند و مطالب را با بیان خودش بگنجاند.
کتاب برای دانشجویان و به اصرار و تقاضای دانشجویان، در قالب شانزده درس و ضمایم آن‌ها نوشته شده است. خواننده در درس اول با دیدگاه شناختی و ابزار کسب شناخت آشنا می‌شود. نویسنده در درس دوم به آشنایی اجمالی با مراحل تحقیق، و در درس سوم و چهارم به انواع تحقیق می‌پردازد، و در درس پنجم مسئله‌شناسی یا راه‌های شناخت مسئله‌ی تحقیق و راه‌های دست‌یابی به مسئله را توضیح می‌دهد. در درس ششم نیز درباره‌ی جزئی کردن مسئله‌ی تحقیق و طرح فرضیه‌ی تحقیق بحث می‌شود.
نویسنده در درس هفتم مفاهیم و متغیرهای تحقیق را توضیح داده است؛ در درس هشتم خواننده را با شناخت اهداف، ضرورت و پیشینه‌ی تحقیق آشنا می‌سازد؛ در درس نهم در مورد طرح‌نامه‌نویسی (آشنایی با طرح تحقیق) و در درس دهم در مورد روش گردآوری اطلاعات و آشنایی با منابع صحبت می‌کند؛ در درس یازدهم خواننده را با روش نوت‌برداری و ثبت اطلاعات، و در درس دوازدهم با روش‌های سنتی نوت‌برداری آشنا می‌سازد. نویسنده در درس سیزدهم به نوت‌برداری مدرن و در درس چهاردهم به تجزیه و تحلیل اطلاعات می‌پردازد، و خواننده را در درس پانزدهم با شیوه‌ی نوشتن نقل قول و آدرس‌دهی، و در درس شانزدهم با مونوگراف نویسی، مقالهنویسی و کتاب‌نویسی آشنا می‌کند.
شایان ذکر است که در هر درس علاوه بر روش‌ها و فنون تحقیق، از مثال‌ها و نمونه‌ها به عنوان الگوی پژوهشی، فراوان استفاده شده است تا دانشجو بتواند در نوشتن مونوگراف از آن سود جوید. همچنین نویسنده در آخر هر درس به جمع‌بندی همان درس پرداخته است. برهانی ضمن ارائه‌ی موارد نظری، دانشجویان و خوانندگان را به کار عملی و نوشتن و نویسندگی نیز تشویق و ترغیب کرده است. او دانستن روش تحقیق را بدون نوشتن، به دانستن قوانین آب‌بازی بدون داخل شدن در آب، تشبیه کرده است.
نهایتا اینکه کتاب در بخش ضمایم، به نشانه‌گذاری، معرفی دانش‌نامه‌های فارسی، شیوه‌های عملی مونوگراف‌نویسی، انواع مقاله، شیوه‌ی نگارش و شرایط پذیرش یک مقاله، بانک سؤالات برای خودآزمایی و… پرداخته است.
منو