معرفی کتاب «جانستان کابلستان»: روایت سفر به افغانستان
رضا امیرخانی یکی از داستان‌نویسان پرافتخار و نام‌آشنای ایرانی در چند دهه‌ی اخیر است. او در کتاب جانستان کابلستان به روایت سفر پرماجرای خود به سرزمین زیبای افغانستان در سال 1388 پرداخته است.
درباره کتاب «جانستان کابلستان»
«و بدانید آنچه از وهم و خیال بیرون است و حقیقتی است انکارناپذیر، پاره‌ای دیگر از جانِ ما [ایرانیان] است که آن سوی مرز جدا افتاده است…»
سرزمین زیبای افغانستان در طول دهه‌های اخیر شاهد غم‌انگیزترین حوادث، خونبارترین جنایات و خطیرترین وقایع بوده است. مردمان این کشور طی این دهه‌های آکنده از وحشت حتی یک روز را خارج از سیطره‌ی سایه‌ی شوم جنگ و خفقان به شب نرسانده‌اند.
این مردم شریف از زمان حمله‌ی شوروی در اواخر دهه‌ی هفتاد میلادی، و سپس، یورش ارتش آمریکا به کشورشان در پی حمله‌ی نیروهای القاعده به برج‌های دوقلو در تاریخ 11 سپتامبر سال 2001، و بعد، استیلای دوباره‌ی نیروهای بنیادگرای گروهک طالبان بر این کشور در سال 2021، همواره و به انحای گوناگون، درگیر مبارزه با دشمنان داخلی و خارجی بوده‌اند.
با این همه، در طول تمام این سالیان خونبار و سرشار از بیم و هراس، نور امید در قلب این مردم نازنین حتی برای لحظه‌ای خاموشی نگرفته است. آری، در افغانستان، علی‌رغم تمام آنچه از بدی و شرارت بر این سرزمین رفته، هنوز می‌توان نشانی از شور و امید و زیبایی جست. رضا امیرخانی در کتاب جانستان کابلستان به روایت همین شور و امید و زیباییِ آمیخته با یأس و هراس نشسته است.
رضا امیرخانی برای اغلب مخاطبین کتاب‌خوان ایرانی نامی آشنا و بی‌نیاز از معرفی است. البته بیشتر ما او را با رمان‌ها و داستان‌های کوتاه و بلندش می‌شناسیم. با این حال او در سفرنامه‌نویسی نیز یدی طولا و مهارتی درخور دارد؛ بهترین گواه این مدعا همانا همین کتاب جانستان کابلستان است؛ اثری که نه تنها بهترین تجربه‌ی نویسنده در عرصه‌ی سفرنامه‌نویسی، بلکه از بهترین عناوین در تمام کارنامه‌ی ادبی اوست.
در کتاب جانستان کابلستان مخاطب مشاهدات و تأثرات نویسنده از دیدار چندروزه‌اش از دیار افغانستان در سال 1388 خواهید بود. امیرخانی در طول این سفر از اغلب شهرهای مهم کشور افغانستان، از جمله کابل و هرات دیدن کرده و در باب مردمان مقیم این شهرها، و فرهنگ و عادات آن‌ها به تفصیل نوشته است.
افغانستان، چنان‌که می‌دانیم، یکی از اقلیم‌های زبان فارسی است. پس میان این سرزمین و ایران پیوندی استوار، دست‌کم از حیث فرهنگی، برقرار است. بنابراین شناخت فرهنگ و تاریخ این کشور برای ایرانیان دوچندان جذاب و آموزنده خواهد بود. در کتاب جانستان کابلستان البته چندان از تاریخ درازآهنگ افغانستان سخن نرفته است. با این همه اطلاعات درخوری در باب خرده‌فرهنگ‌های موجود در این سرزمین ارائه شده است.
در پایان بحث از کتاب جانستان کابلستان باید به یکی از ویژگی‌های منحصربه‌فرد این اثر اشاره کرد. این ویژگی همانا زبان صیقل‌خورده و نثر شیوای کتاب جانستان کابلستان است؛ نثری که اثر حاضر را از اغلب عناوین متعلق به ژانر سفرنامه متمایز می‌سازد.