محققان گاهی كه می خواهند اصالت، پختگی و رشد فرهنگی و زبانی جامعه ای را در طول تاریخ بررسی كنند و منحنی رشد و پختگی زبان و فرهنگ آن جامعه را در ادوار مختلف بررسی نمایند، علاوه بر فرهنگ مكتوبی كه باقی مانده به سراغ فولكلوریك یا فرهنگ عامیانه آن جامعه می روند و عقاید، افكار و عنعنات عامه مردم و میزان تأثیر پذیری آنها را از فرهنگ مكتوب و نخبگان در دوره های مختلف تاریخی زیر ذره بین قرار می دهند. به همین دلیل و نیز هم به دلیل زیبایی های صوری و معنایی كه در فرهنگ عامیانه دیده می شود در این اواخر شاهد مكتوب شدن فرهنگ های عامیانه و آداب و رسوم مردم جوامع مختلف بوده و هستیم. دوبیتی های عامیانه هزارگی كه حاصل كوشش نویسنده و محقق جوان و مدیر مسؤول مجله سیاسی، فرهنگی، اجتماعی و ادبی خط سوم است كه با همت ناشر پرتلاش افغانستانی، محمدابراهیم شریعتی منتشر شده است. این كتاب كه حاوی هزار دوبیتی ناب و اصیل است سوز و ساز مردم هزاره را در لحظات شاد و غمناك به تصویر می كشند. این دوبیتی ها ثبت لحظات وصل و جدایی مردم عاشقی است كه هر كدام لیلی و مجنون، خسرو و شیرین و ورقه گلشای قبیله خویش بوده اند. هرچند كه دوبیتی های هزارگی واگویه های عاشقانه مردم هزاره به لهجه خوش هزارگی اند، اما كم نیستند دوبیتی های كه مسایل اقتصادی، طرز معیشت مردم و مشكلات سیاسی و اجتماعی هزاره ها را بیان می كنند. موضوع این دوبیتی ها عشق است. عشق پاك و بدون آلایش مردمی كه با زنده دلی شور و حال درونی شان را در ناب ترین ترانه ریخته اند. تركیبات، تعبیرات و تصاویری كه در این دوبیتی ها مشاهده می كنیم، سخن از خلاقیت و ذهن تصویر ساز و خیال انگیز سرایندگان آن دارد. این تصاویر گاه چنان طبیعی و عینی و دارای چنان اندیشه تابناكی اند كه هر خواننده ای را مسحور و مشعوف می كننند. كتاب دوبیتی های عامیانه هزارگی توسط محمدجواد خاوری با كوشش فراوان و با سختی های بسیار جمع آوری شده است. وقتی مقدمه دلنشین او را می خوانیم، متوجه می شویم كه با چه دشواریهای روبه رو بوده و پیش چه كسانی التماس و تضرع نموده تا دو بیتی اصیلی را به ثبت برساند. دو بیتی ها با وسواس فراوان انتخاب و اصالت آن ها محك زده شده و در این مجموعه گرد آمده است. مجموعه دوبیتی های هزارگی كه محتوای شان اغلب ساز و سوز عاشقانه است با لهجه خوش هزارگی بسیار خواندنی و دلنشین می نماید. این دو بیتی ها با كیفیت بسیار عالی چاپ و آوا نگاری شده است تا تلفظ آن برای خواننده سهل و آسان باشد. ضمناً شرح لغات و تركیبات در پاورق درج گردیده و در پایان نمایه واژگان پیوست گشته است. ناگفته نماند مقدمه مؤلف كه راجع به شرح چگونگی تألیف كتاب، سوابق تاریخی هزاره ها، زبان و لهجه هزارگی، معیشت و سرزمین هزاره ها می باشد، با قلم استوار و متین نگاشته شده و از جذابیت خاص برخوردار است. خاوری كه در كارنامه تحقیقات او پیشتر كتاب امثال و حكم مردم هزاره و كتاب پشت كوه قاف ـ پژوهشی در قصه عامیانه هزارگی است ـ را شاهد بوده ایم در دوبیتی های عامیانه هزارگی از جان و دل مایه گذاشته و در كارنامه پژوهشی اش برگ زرین دیگری را به ثبت رسانده است.
این کتاب با کوشش محمدجواد خاوری گردآوری و نگاشته شده است و توسط انتشارات محمدابراهیم شریعتی افغانستانی در سال 1382 در تهران به چاپ رسیده است.
منو