محمداکرم عثمان

محمد اکرم عثمان فرزند «غلام فاروق»، در سال 1316 خورشیدی در هرات متولد شد و خواندن و نوشتن را که از دروس متداول و سنتی آن روزگار محسوب می‌شد در زادگاهش فراگرفت.

در ایام نوجوانی به همراه خانواده به کابل رفت و دوره دبیرستان را در مدارس «استقلال» و «حبیبیه» سپری کرد و در سال 1341 خورشیدی از دانشگاه کابل در رشته حقوق دانشنامه لیسانس گرفت.

اکرم عثمان سپس برای ادامه تحصیل راهی ایران شد و تا مقطع دکترا در دانشگاه تهران به تحصیلات خود ادامه داد. آن گونه که در «دانشنامه ادب فارسی در افغانستان» آمده است، اکرم عثمان در سال 1350 خورشیدی، دوره دکترای حقوق و علوم سیاسی را در دانشگاه تهران به پایان رسانید.

بعد از دریافت دکترا از ایران، راهی کشورش شد و به فعالیت‌های فرهنگی و ادبی در مطبوعات و رادیو افغانستان ادامه داد. عثمان سال‌های زیادی از عمر خود را به عنوان گوینده و نویسنده برخی از برنامه‌های ادبی و سیاسی رادیو – تلویزیون افغانستان سپری کرد و همزمان مسئولیت اداره هنر و ادبیات رادیو را عهده دار بود. اکرم عثمان مدتی را نیز در آکادمی علوم افغانستان مسئولیت «انستیتوی تاریخ و حقوق» و ریاست «انجمن نویسندگان افغانستان» را به عهده داشت.

اکرم عثمان چند سالی از عمر خود را نیز در عرصه فعالیت‌های دیپلماتیک در وزارت خارجه افغانستان سپری کرد و آنگونه که در «دانشنامه ادب فارسی در افغانستان» آمده است، مدتی کنسول افغانستان در دوشنبه مرکز جمهوری تاجیکستان بود و چندی هم به عنوان کاردار سفارت افغانستان در تهران مشغول به فعالیت بود.

اکرم عثمان را بدون تردید می‌توان یکی از داستان نویسان برجسته و نسل اول داستان نویسی افغانستان به حساب آورد که آثار وی بر داستان نویسان جوان افغانستان تاثیرات زیادی گذاشته است. اکثر داستان‌های این نویسنده درباره مسایل اجتماعی و با نگاهی طنز آلود نوشته شده است و نخستین داستان کوتاه وی «دختری پا به زنجیر» در سال 1345 خورشیدی در مجله «ژوندون» کابل منتشر شده است. بیشتر داستان‌های اکرم عثمان از طریق رادیو و تلویزیون افغانستان و با صدای خود وی پخش شده است و آنگونه که «محمد حسین محمدی» در «فصلنامه در دری» گفته است، وی با صدای گرم خود نوشته‌هایش را در ذهن مردم نقش کرده است.

تاکنون چند مجموعه داستان کوتاه از اکرم عثمان منتشر شده و اولین کتاب مجموعه داستان وی با نام مستعار «ع کوزه گر» در سال 1362 خورشیدی در کابل منتشر شد.

شماری از داستان‌های این نویسنده افغانستانی به زبان‌های آلمانی، روسی، سوئدی، بلغاری و الفبای سیریلی در تاجیکستان و نیز چند داستان کوتاه وی به روسی در مجموعه «قصه‌های ملل شرق در مسکو» به چاپ رسیده است.
بعضی از داستان‌های وی نظیر «مردها را قول است» و «دریاب خان» توسط سینماگران افغانستان به فیلم درآمده است.

او در سال ۱۹۹۲ و پس از اوج‌گیری جنگ‌های داخلی در افغانستان به سوئد رفت و در آنجا با همکاری شماری دیگر از اهل شعر و ادب، انجمن قلم افغان‌های مقیم سوئد را پایه گذاشت. علاوه بر آن مجله ادبی فردا نیز در این سال‌ها زیر نظر او منتشر شده است.

او دو پسر و یک دختر داشت. اکرم عثمان در شامگاه پنجشنبه، ۱۱ اوت ۲۰۱۶ در سوئد درگذشت.

آثار اکرم عثمان

محمداکرم عثمان در داستان‌نویسی و کار تحقیقاتی آثاری منتشر کرده است.

الف ـ آثار داستانی

ـ مجموعه داستان «وقتی نی ها گل می کنند»
ـ مجموعه داستان «درز ديوار»
ـ مجموعه داستان «قحط سالی»
ـ مجموعه داستان «باز آفریده»
ـ مجموعه داستان «نازی جان همدم من»
ـ مجموعه داستان «بازوی بریده»
ـ مجموعه داستان «آن بالا و این پایین» (گردآوری‌شده توسط محمدحسین محمدی)

ب ـ رمان

ـ رمان «کوچه ما»
ـ رمان «مرداره قول است»

ج ـ آثار پژوهشی

ـ کتاب «شيوه تولید آسيايی و نظريه فرماسيونی تاریخ»
ـ کتاب «روابط دیپلماسی افغانستان و اتحاد شوروی از 1919- 1967م» (این اثر پایان نامه دکترای وی در تهران است که توسط انتشارات «دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران» در سال 1350 خورشیدی منتشر شده است.
ـ کتاب «مقدمه ای بر چگونگی نهضت های مشروطه خواهی»
ـ کتاب «چگونگی تحول تاريخ در خاور زمين»
ـ کتاب «حقوق بین المللی عمومی»
ـ کتاب «افغانستان و آسیای میانه در چنبره بازی بزرگ»
ـ کتاب «تاریخ افغانستان در صد سال اخیر»