ولایت کنر

معرفى ولايت کنر

کنر يکى از ولايات کوهستانى و جنگلی کشور افغانستان است، که در شرق کشور موقعيت دارد طرف شمال آن نورستان شرقى، در جنوب آن ولايت ننگرهار، در غرب آن ولايت لغمان و در شرق آن ايجنسى هاى مومند و باجور آن سوى خط ديورند موقعيت دارد که در آن اقوام مومند قبايلى و سالارزى زندگى مي کنند.

کنر يک کلمۀ نورستانى، به اساس کتاب به نام “کنر باستان و فعلى” است که معنى آن درۀ زيتون مي باشد.
کنر در زمانه هاى قديم، تحت حکمرانى ولايت ننگرهار بوده که در دوره شاهى سال ١٣٤٤ هجرى به سطح ولايت ارتقا کرد که اکنون داراى ١٥ واحد ادارى به شمول اسعد آباد مرکز اين ولايت و ولسوالى هاى: کنر خاص، نورگل، څوکى، نرنگ، سرکانو، مروره، شيگل، دانگام، آسمار، غازى آباد، نارى، وته پور، مانوگى و چپه دره مي باشند. کنر داراى ١٣ قوم بزرگ است که در آن اقوام ساپى، سالارزى، مشوانى، شينوارى، ماموند، ترکانى، الکوزى، مومند، بزرگخيل، ملاگورى، سرکانى، گجر و کوهستانى زندگى مي کنند.

کلتور:

تلاش هاى فرهنگى در کنر، در اوايل از سوى اتحاديۀ فرهنگى و ادبى رسا به طور غير رسمى در وقت حاکميت طالبان آغاز شده است که اتحاديه ياد شده به طور رسمى فعاليت هاى خود را در سال ١٣٨٠ هجرى آغاز کرد که در آن فرهنگيان، نويسنده گان، علاقه مندان ادب و شاعران همه مناطق کنر در آن باهم يکجا شدند که بعد از آن اتحاديه هاى ديگر بنام هاى اتحاديه ادبى و فرهنگى اخلاص، اتحاديه جوانان باسواد، اتحاديه اصلاحى جوانان و اتحاديه ادبى شپول فعاليت ميکنند، که اکنون حدود ١٨ اتحاديه ادبى و فرهنگى در مرکز و ولسوالى هاى اين ولايت فعاليت دارند که هر يکى از آنها براى پيشرفت جوانان و اصلاح جامعه کار ميکنند،

يک مشاعره بنام د کنړ سيند نيز از چهار سال گذشته بدين سو فعاليت هاى خود را آغاز کرده اند که در آن شاعران و فرهنگيان ولايات زياد کشور و آن سوى خط ديورند، اشتراک ميکنند.

دو کتابخانه دولتى نيز در کنر که کارهاى خود را در چوکات رياست اطلاعات و فرهنگ به پيش ميبرند، وجود دارد که شمارى زيادى از علاقه مندان مطالعه، به آنجا ميروند که بر علاوۀ اين دو کتابخانه ١٦ کتاب فروشى ديگر نيز موجود است که به وقت معين مجلات و کتاب هاى جديد الچاپ در آنجا پيدا ميشود، کنر آثارى باستانى زياد دارد، اما موزيم نگهدارى آن وجود ندارد.

هفت مرکز آموزش زبان انگليسى نيز در کنر وجود دارد که يکى از آنها تنها براى دختران تدريس ميکند، برعلاوه آن ٨ مرکز آموزشى کمپيوتر، سه کلپ تکواندو و سه کلپ زيبايى اندام موجود اند.

مردم کنر با موسيقى علاقه دارد، اما به هنرمند احترام خاص قايل نيستند، پس به همين دليل است که کدام گروپ هنرمندان در کنر وجود ندارد و هنرمندان را در اوقات خوشى هاى عروسى از ننگرهار ميبرند، تنها روز هاى عيد سعيد فطر و عيد الاضحى، بطور مراسم ساده تجليل ميکنند.

رسانه ها:

اولین جریده چاپی کنر بنام کنر است، که در زمان حکومت ببرک کارمل نشر میشد. رادیو دولتی کنر در سال ١٣٦٢ هجرى شمسى تاسيس شد و تلويزون کنر در سال ١٣٦٤ آغاز به نشرات کرد. ځلا اولين راديو آزاد بود، که در سال ٢٠٠٧ ميلادى آغاز به نشرات کرد، همچنين راديو هاى بدلون ونښتر در سال ٢٠١٠ ميلادى آغاز به نشرات کرد. مجله کنر که يک مجله دولتى است، که اولين شماره آن در سال ١٣٧٨ هجرى شمسى چاپ شد، پشت آن ستورى، خوځښت، غنچه، سپرغى، روزنه، لوپټه، کنرغږ، افاق، غزا، چغان، سيمه، فکرى يون و مجله کرکت است که حال از کنر به نشر ميرسد.

کنر، کنر ځوانان، رغاونه، ځلا، اسعداباد، څار، شيبه، اخلاص، ځوان يون، ولس ارمان، بدلون و شمارى ديگر مجلات پى در پى از چاپ برآمدند که شمارى آنها براى مدت کوتاه بودند و شمارى ديگر شان تا حال چاپ ميشوند. نشرات تلويزون هاى ملى، لمر، طلوع، آريانا و شمشاد نيز در کنر نشرات دارند. راديوهاى آزادى، مشال، بى بى سى، ديوه،ارمان و ارکوزيا نيز در صفحات اف ام نشرات دارند و در سال ١٣٩١ هجرى شمسى نشرات کيبلی تلويزون نيز آغاز شد.

معارف:

فعلاً در کنر ٤٧١ باب مکتب وجود دارد که ٢٣٩ باب آن ابتدايه است که ٩ باب آن برای ذکور و ٤٢ باب آن براى اناث و ١٨٨ باب آن مشترک است. ١٠٧ مکاتب متوسطه دارد، که ٣٢ باب آن از ذکور و ٣١ باب آن از اناث و ٤٤ باب آن مشترک است. ٧٨ ليسه دارد که ٢٣ ليسه از اناث و ١٣ ليسه ديگر مشترک است؛ که در تمام اين مکاتب ١٥٩٧٠٧ شاگردان مصروف تعليم اند که از آن جمله ٦٥٧٢٩ شان طبقه اناث است که از سوی ٣٨٢٥ معلمين تدریس ميشوند که از آن جمله ١٨٠ تن شان طبقه اناث است.

٨ ليسه مسلکى دارد که در آن ٧٨٥ شاگرد درس ميخواند. ٣٣ مدرسه دينى دارد، که در آن براى ٨٩٨٤ طالب العلم از سوى ٢٤٠ مدرس تدریس میشوند. براى بيسودان ١٤٦١ کورس آموزشى دارد که در آن ٣٤٨٠٠ نفر به عمرهاى مختلف مصروف تعليم اند که ٢٠٠٩٥ تن شان را زنان تشکيل ميدهد. سه ليسه خصوصى دارد، که در آن ٤٧٠ شاگرد مصروف تعليم اند و يک دارالمعلمين عالى دارد که دارى پنج بخش حمايوى است که در مجموع ١٠٢٠٩ محصل دارد؛ ٩٥ تن شان دختران اند و داراى ٦٥ استاد ميباشد.

پوهنتون کنر که بنام پوهنتون سيد جمال الدين افغان ياد مي شود در سال ١٣٨٩ تاسيس شده است داراى چهار پوهنځى (شريعات، زراعت، کمپيوتر ساينس، تعليم وتربيه) ميباشد و داراى ١٢٢٥ محصل بوده، که از آن جمله ٧ تن شان دختران اند، ٥٧ استاد دارد و اولين دور فارغين خود را در سال ١٣٩٢ فارغ کرد و تا حال هيچ استاد از ولایت براى ماسترى و يا دوکتورا به خارج از کشور فرستاده نشده است.

زراعت:

کنر يک ولایت کوهستانی است و برای زراعت زمین هاى بسیار اندک دارد وکوه های آن دارای جنگلات بی مانند چهارتراش در سطح کشوراست. بر علاوه آن جنگلات زیتون، بلوط و دیگر چوب های سوخت را نیز دارد، در پهلوی آن کوه های کنر با درخت های میوه دار مثل گورگوری، تیتاقی، شینی، چهارمغز و املوک سیاه پوشیده شده است که حاصلات میوه آن در سال یکبار میباشد. در زمین های هموار کنر جواری، گندم، جو و شالی کاشته میشود که ضرورت مردم کنر را پوره کرده نمیتواند و بسیاری مردم آن مصروف مالداری و تجارت اند.

معادن:

در پهلوی جنگلات طبیعی در کنر معادن نیز وجود دارد که در ولسوالی های پیچ دره (مانوگی وچپ دره) معادن بسیار سنگ های قیمتی(بیروچ) وجود دارد، که هرکس خود سرانه و غیر قانونی آن را استخراج کرده وبه کشورهای خارجی قاچاق میکند. در ولسوالی خاص کنر وسرکانو معادن دیگر سنگ های قیمتی (گرومایت) نیز وجود دارد، که در ساختن آهن از آن کار گرفته میشود و این هم به شکل قاچاق استخراج میشود و معادن سنگ های شگوگل و مرمر نیز وجود دارد.

صنايع دستى:

در کنر صنایع دستی بسیار ساخته نمیشود، بسیار اندک مردم در سال های گذشته از پشم حیوانات گیلم می بافتند، که حال این رواج نیز از بین رفته است و تنها صنایع دستی که در کنر ساخته میشود، آن صنایع دستی آهنگران مثل چاقو، داس، تبر و غیره میباشد.

ورزش:

ورزش از زمانه قديم در کنر رواج دارد، اما ورزش هاى بين المللى و عصرى، جلو ورزش هاى قديم را گرفته اند. ورزش هاى قديم کنر خوسى، سنگ پرتابى، توپ دنده، خرگى، دمى کردن (دمى کول)، واليبال، فوتبال و آب بازى بودند که حالا نيز در قريه جات صورت میگيرند، اما در اين اواخر بازى کرکت پيشرفت زيادى داشته که نسبت به ورزش هاى ديگر، علاقه مندان زياد دارند و حکومت نيز به آن توجه خاص ميکند، برعلاوه اين بازى ها سه کلپ تکواندو، سه کلپ زيبايى اندام و يک کلپ بوکس (مشت زنى) وجود دارد.

ضروریات:

اعمار بند برق بر سر دریا کنر در منطقه طاق سرخ که ٢٠٠٠ میگاوات برق را تولید کرده میتواند، اعمار دیوال های استنادی به هردو طرف دریا، اعمار میدان اساسی کرکت در اسعداباد، ترانزیت شدن شاهراه ناواپاس که با سرحد پاکستان توسط سرک قیر وصل است و دوباره فعال شدن فابریکه نجاری سالارباغ میباشد.