در بیستمین نشست کمیته بینالدول برای پاسداری از میراث فرهنگی ناملموس یونسکو که از ۸ تا ۱۳ دسامبر ۲۰۲۵ در دهلینو برگزار شد، سبک نگارگری کمالالدین بهزاد بهعنوان یکی از مهمترین سنتهای هنری منطقه، به نام افغانستان در فهرست میراث فرهنگی ناملموس بشری ثبت شد.
یونسکو در توضیح رسمی خود اعلام کرده است که مکتب مینیاتور بهزاد همچنان یک سنت زنده و پویا در افغانستان به شمار میرود و در کارگاهها، مراکز هنری و مؤسسات فرهنگی این کشور آموزش داده میشود. این استمرار، نقش مهمی در حفظ تکنیکها، نمادپردازی و زیباییشناسی تاریخی این هنر ایفا میکند و دلیل اصلی ثبت آن در فهرست جهانی است.
کمالالدین بهزاد، نگارگر برجسته سدههای نهم و دهم هجری، از چهرههای اثرگذار مکتب هرات و بعدها مکتب تبریز بود. او با ترکیببندیهای خلاقانه، طراحی ظریف، رنگگذاری هوشمندانه و روایتگری تصویری کمنظیر، مینیاتور ایرانی–هراتی را به اوج رساند. آثاری چون «یوسف و زلیخا»، «سقوط قلعه» و «درویشان بر سر سفره» از شاهکارهای او به شمار میروند.
بهزاد در دوره سلطان حسین بایقرا و وزیر هنردوست او، امیرعلیشیر نوایی، به شهرت رسید و سپس به دعوت شاه تهماسب صفوی به تبریز رفت و ریاست کتابخانه سلطنتی را بر عهده گرفت. نفوذ هنری او تا امروز در مکاتب مختلف نگارگری جهان ادامه دارد.
ثبت جهانی این سبک با استقبال گسترده هنرمندان، پژوهشگران و فعالان فرهنگی افغانستان، بهویژه در شهر هرات، روبهرو شده است؛ شهری که از دیرباز یکی از مهمترین مراکز هنرهای سنتی، از جمله نگارگری، خطاطی و تذهیب بوده است.
محمد همایون عزیزی، سفیر افغانستان در فرانسه، این اقدام را «پیامی روشن از زنده بودن فرهنگ افغانستان» توصیف کرده است. حامد کرزی، رئیسجمهور پیشین افغانستان نیز این ثبت را «افتخاری بزرگ برای مردم افغانستان» دانسته و نقش بهزاد را در تقویت جایگاه فرهنگی این کشور برجسته خوانده است.
در کنار سبک مینیاتور بهزاد، عناصر فرهنگی دیگری نیز در همین نشست در فهرست میراث ناملموس یونسکو ثبت شدند؛ از جمله سمنو از تاجیکستان، ساز گِلی بوریندو از پاکستان، بازی محلی محیبس از عراق و عبای بُشت که در بسیاری از کشورهای عربی رواج دارد.
پیشتر در سال ۲۰۲۰، ایران «هنر مینیاتور» را بهصورت مشترک با ترکیه، جمهوری آذربایجان و ازبکستان در فهرست جهانی یونسکو ثبت کرده بود. با این حال، ثبت مستقل سبک بهزاد به نام افغانستان، بر ویژگیهای منحصربهفرد این مکتب و نقش تاریخی آن در شکلگیری نگارگری شرقی تأکید دارد.