کتاب «سی مرغی که سیمرغ نشدند» سومین جلد از مجموعهٔ سه‌جلدی آثار واصف باختری است که در سال ۱۳۹۵ خورشیدی توسط انتشارات عازم و به کوشش ناصر هوتکی در کابل منتشر شده است. این اثر، مجموعه‌ای از مقالات فلسفی، جستارهای ادبی، معرفی کتاب‌ها و نگاهی کوتاه به زندگی و فعالیت‌های فرهنگی باختری را در بر دارد.
این کتاب در پنج بخش تنظیم شده است:
- نابینایی در رصدخانه: شامل مقالات فلسفی، جستارهایی در باب شناخت، و پژوهش‌هایی در زبان‌شناسی و ادبیات.
- دو تصویر: رهیاب و کژاندیش: پژوهشی گسترده دربارهٔ نیکولاس کوپرنیک و افق‌های نوینی که در اخترشناسی گشود.
- از حدیث دیگران: گزارش‌هایی از مقالات فلسفی و ادبی دیگر نویسندگان.
- شتابان‌گذاری از این کوی و برزن: معرفی مختصر کتاب‌های چاپ‌شدهٔ باختری و فهرستی از مقاله‌های منتشرشده و منتشرنشدهٔ او.
- سطری چند از زنده‌گی: نگاهی کوتاه به زندگی، اندیشه‌ها و فعالیت‌های ادبی واصف باختری.
این کتاب نه‌تنها بازتابی از اندیشه‌های فلسفی و ادبی باختری در دوران جوانی‌اش است، بلکه نشان می‌دهد چگونه او در سال‌های بعد از برخی دیدگاه‌های پیشین فاصله گرفته و با جزم‌اندیشی سر ناسازگاری داشته است