«پیشینۀ تجدد، پیدایش و بالندگی شعر نو در افغانستان»، نام کتاب پژوهشی است از شاعر و پژوهش‌گر ارجمند محمد اسحاق فایز، که به وسیلۀ انتشارات سعید در شهر کابل در هزار نسخه به نشر رسیده است. کتاب نتیجۀ چند سال پژوهش و زحمت کشی‌ها و قلم کشی‌های شاعر است.
نویسنده پس از بحث فشرده‌یی در پیوند به روزگار امیر دوست محمد خان، به بررسی رویداد های فرهنگی زمان امیر شیرعلی، پیدایی نشریۀ شمس النهار، اثرگذاری فرهنگی شمس النهار و دیگر رویداد فرهنگی این دوره می پردازد. دبیرالملک میرزا محمد نبی واصل، غلام محمد طرزی، میرزا محمد مخلص از نخستین شاعرانی اند که در این کتاب معرفی شده اند.