در چند روز گذشته افغانستان شاهد رویدادی فاخر با عنوان جشنواره بین‌المللی فیلم زنان هرات بود. جشنواره‌ای که در نوع خودش در کشور ما به زعم خیلی از هنردوستان و سینما دوستان رویداد بی‌نظیری بوده و تحول عظیمی را با خود به همراه داشته است.
به گزارش خبرگزاری مهاجر، ششمین جشنواره بین‌المللی فیلم زنان هرات که از روز دوشنبه ۲۶ عقرب آغاز به کار کرد، روز پنجشنبه ۲۹ عقرب به کار خود پایان داد. در این دوره از جشنواره بیش از سه هزار فیلم از ۱۲۲ کشور در دو بخش عمومی و سینمای زنان (فیلم‌هایی متمرکز بر مسائل مرتبط به زنان) از سوی فیلمسازان به این جشنواره رسید. از این میان ۷۳ فیلم از ۲۷ کشور از جمله ایران، فرانسه، هند، بریتانیا، آمریکا، آلمان، ترکیه و روسیه در بخش مسابقه و نمایش ویژه راه پیدا کردند.
«سمیع‌الله عطایی» بازیگر و کارگردان افغانستانی که در این جشنواره نیز حضوری فعال داشته و در گفت‌وگویی درخصوص اهمیت برگزاری چنین رویدادی گفت: «با توجه به تحولات چند سال اخیر در افغانستان و وضعیت پیچیده امنیتی کشور و از سوی دیگر همه‌گیری ویروس کرونا برگزاری چنین رویدادهایی بسیار فرخنده است. خوشبختانه امسال شاهد ۲ رویداد سینمایی خوب در افغانستان هستیم. یکی جشنواره فیلم زنان هرات و دومی جشنواره ملی فیلم لاجورد.
این دو رویداد در عرصه سینمایی افغانستان رویداد بزرگی هستند. روز شنبه ۱ قوس نیز جشنواره ملی لاجورد برگزار خواهد شد که با رویکردی ملی و مختص فیلمسازان افغانستان برگزار می‌شود که در ۶ بخش از جمله فیلم بلند داستانی، فیلم کوتاه داستانی، مستند کوتاه، مستند بلند و انیمیشن و مستندهای تلویزیونی به رقابت خواهد پرداخت.»
در جشنواره لاجورد با مستندی از بازماندگان کورس موعود حضور دارم
وی افزود: فیلم مستندی از من هم در این جشنواره به نام «زنگ تفریح ۳ و ۴۵ دقیقه» حضور دارد که در بخش مستند بلند انتخاب شده و همچنین جزو فیلم‌های ویژه جشنواره لاجورد است. این فیلم با موضوع انفجاری که ۲ سال قبل در کورس موعود رخ داد ساخته شده است و روایتی از قربانیان و بازماندگان این حادثه است.
عطایی گفت: در بخش مستند خوشبختانه فیلم‌های خوب دیگری نیز حضور دارند از جمله مستند «تارهای ممنوعه» از حسن نوری و فیلمی از ابوذر امینی به نام «کابل در باد» نیز در این جشنواره حضور دارند. در مجموع نفس برگزاری این جشنواره اقدام بسیار خوبی است که برای اولین بار توسط یک نهاد دولتی که مختص سینما است برگزار می‌شود. باتوجه به اینکه در سال‌های گذشته دولت‌مردان به مسائل فرهنگی و به خصوص سینما توجهی نداشتند برگزاری چنین جشنواره‌ای قدمی بسیار بزرگ و نیک است.»
کیفیت فیلم‌های امسال از سطح بالایی برخوردار بود
عطایی ادامه داد: «در سال‌های گذشته جشنواره فیلم زنان هرات با محدودیت‌هایی مواجه بود. این جشنواره مختص زنان بود و بیشتر فیلمسازان زن و فیلم‌هایی با موضوع زنان به این جشنواره راه پیدا می‌کرد. اما امسال رویکرد جشنواره رویکرد بین‌المللی شده و در بخش آزاد نیز فیلم‌های زیادی به نمایش گذاشته شد.
وی افزود: با وجود اینکه جشنواره تنها در ۳ روز برگزار شد اما از نظر کیفیت و تعداد فیلم‌ها، امسال جشنواره از سطح کیفی بالایی برخوردار بود. من فکر می‌کنم این اتفاق خوبی برای سینمای افغانستان است چرا که جهان با سینمای افغانستان می‌تواند همگام شود و افغانستان که در سال‌های گذشته در حوزه سینما خیلی مورد استقبال نبود، رویدادهای این چنینی می‌تواند جهان را متوجه افغانستان کند و فیلم‌سازهای افغانستان نیز می‌توانند به شکلی خودشان را در عرصه بین‌المللی معرفی کنند.»
حضور داوران و فیلم‌های بین‌المللی در جشنواره فیلم زنان هرات
این کارگردان افغانستانی حضور داوران بین‌المللی و فیلم‌هایی از کشورهای خارجی را از ویژگی‌های برجسته این جشنواره دانست و گفت: «هیات داوران این جشنواره متشکل از دوازده نفر از سینماگران و فعالان حقوق زن از کشورهای هند، آمریکا، اسپانیا، روسیه، یونان، تاجیکستان، فرانسه، ترکیه و ایران است. از جمله نرگس ابیار، کارگردان فیلم «شبی که ماه کامل شد» از ایران، شرافت عربووا، فیلمساز از تاجیکستان، هیدی بش هوارد، تهیه‌کننده فیلم و فعال حقوق زنان از آمریکا، بیجایا جنا، بازیگر و کارگردان از هند.»
سینما به‌عنوان عنصر اساسی جامعه می‌تواند پیام افغانستان را به جهان برساند
سمیع‌الله عطایی در پاسخ به این پرسش که در شرایط کنونی افغانستان برگزاری این جشنواره‌ها چه پیامی دارد گفت: «طبیعتا شرایط فعلی افغانستان شرایط حساسی است از یک طرف مسئله صلح مطرح است از طرف دیگر مشخص نیست چه آینده‌ای در انتظار دولت خواهد بود. این اتفاقات در روند شکل گیری مسائل فرهنگی به خصوص سینما تاثیر‌گذار است. سینمای افغانستان بعد از جنگ‌های داخلی و قدرت گرفتن طالبان، مثل موضوعات دیگر به گونه‌ای نابود شده بود و چیزی از آن باقی نمانده بود. اما یکی از دستاوردهایی که در دوره معاصر سینمای افغانستان کسب کرد این بود که نهادهای سینمایی و فیلم‌سازانی که به‌صورت خصوصی فعالیت داشتند برنامه‌های خوبی برایشان ایجاد شد و تلویزیون‌ها نیز فعال شدند. سایر جشنواره‌ها نیز مانند جشنواره مهرگان، جشنواره حقوق بشر و … نیز راه بسیار خوبی را طی کردند. اما با توجه به شرایط فعلی افغانستان شکل گیری و یا برگزاری چنین جشنواره‌هایی پیام بسیار روشنی دارد و آن این است که سینما به‌عنوان یک عنصر اساسی در جامعه افغانستان می تواند پیام جدیدی را برای گروه‌هایی که در کشور درگیر هستند و همچنان جامعه جهانی برساند».
سالن‌های سینما در افغانستان استاندارد نیست
این کارگردان افغانستانی درخصوص مشکلات تکنیکی این جشنواره اظهار داشت: «از نظر تکنیکی ما در افغانستان مشکلات زیادی داریم. اول اینکه فضای امنیتی که در افغانستان حاکم است خیلی وقت‌ها مانع برگزاری جشنواره شده. موضوع دیگر سالن‌های سینما در افغانستان است. سالن‌های سینما آن‌طور که باید استاندارد نیست. از نظر تکنیکی خیلی نمی‌توان روی این موضوع بحث کرد چرا که استانداردهایی برای پخش فیلم‌ها و سالن‌های سینمایی وجود ندارد. سالن‌هایی که جشنواره در آن‌ها برگزار شد هیچکدام مناسب و استاندارد برای پخش فیلم سینمایی نبود.»
عطایی ادامه داد: «من فکر می‌کنم ضعف‌های کلانی در این باره وجود دارد که اگر مورد توجه قرار نگیرد می‌تواند در آینده آسیب‌پذیر باشد. از طرفی سینماهایی که از قدیم در افغانستان باقی مانده بود هیچکدام کارکرد قدیمی خود را ندارند و بیشتر آن‌ها یا تبدیل به انباری شده و یا استفاده‌های دیگری از آن‌ها می‌شود. یکی از سینماهایی ک امسال خیلی مسئله‌دار شد سینما پارک بود که شاروالی آن‌را تخریب کرد. تنها دلیل آن‌ها برای تخریب این بود که این مکان تبدیل به مکانی برای پاتوق معتادان شده است. سینما پارک تنها سالنی بود که اگر تعمیر می‌شد می‌توانستیم استفاده‌های بهتری از آن ببریم. این اتفاق را می‌توان جزو سیاست‌های غلط شاروالی و یا هر نهادی که پشت این ماجرا قرار داشت، قلمداد کرد.»
نباید جشنواره فیلم زنان هرات را با جشنواره کشورهای دیگر مقایسه کرد
سمیع‌الله عطایی معتقد است: «قیاس کردن جشنواره فیلم زنان هرات با جشنواره کشورهای دیگر سخت است. چرا که سینما در افغانستان آن استانداردهایی که در دیگر کشورها مورد توجه است را ندارد. چه از نظر تولید فیلم، امکانات، عواملی مانند تهیه کننده و سرمایه‌گذار. حتی بازار فیلم در افغانستان وجود ندارد. از این جهت وقتی جشنواره‌ای هم برگزار می‌شود طبیعتا با این موضوع مواجهیم که فیلم‌ها در افغانستان با امکانات بسیار اندک ساخته شده‌اند. خیلی سخت است که بخواهیم این جشنواره را با جشنواره کشورهای دیگر مقایسه کنیم. اما اگر روندی که امسال در جشنواره فیلم زنان هرات اتفاق افتاد تکرار شود و تلاش‌های بیشتری صورت بگیرد، جشنواره فیلم زنان هرات می‌تواند یکی از جشنواره‌های مهم در سطح جهانی باشد».
عطایی درخصوص ویژگی آثار فاخری که در این جشنواره به نمایش در آمده نیز گفت: «تعدادی از فیلم‌هایی که من امسال در این جشنواره دیدم فکر می‌کنم جزو فیلم‌های برتر در جشنواره‌های دیگر کشورها نیز باشد. برای مثال فیلم «متری شش و نیم» از سعید روستایی یکی از فیلم‌های خوبی بود که از ایران شرکت کرده بود و برنده جایزه نیز شد. فیلم مستند «خاتمه» از ایران و تعدادی انیمیشن و فیلم کوتاه نیز جزو فیلم‌های خوبی بودند که با استانداردهای لازم در کشورهای دیگر نیز خوش درخشیدند. حضور این فیلم‌ها در این جشنواره اعتبار کلانی برای جشنواره فیلم زنان هرات به ارمغان آورد.»
جشنواره بین‌المللی فیلم زنان هرات در سال ۲۰۱۳ بنیان‌گذاری شد و نخستین جشنواره فیلم با تمرکز به موضوع زنان در منطقه عنوان شده است. هدف برگزاری این جشنواره بازتاب جنبه‌های مختلف حقوق زنان از جمله خشونت علیه زنان، هویت و برابری جنسیتی از طریق لنز و پرده سینما عنوان شده است.