گفت‌وگوی ویژه با دکتر صحرا کریمی، رییس جدید افغان‌فیلم
پس از گذشت نیم قرن از عمر افغان‌فیلم، یگانه نهاد سینمایی دولتی افغانستان، که صعودها و فرازهای کمابیش‌اش را گذرانده و به فرود مطلق رسیده است، حالا زنی به ریاست آن می‌نشیند که در آستانه‌ی 34 سالگی عمرش قرار دارد. او با دو مدرک کارشناسی در رشته‌ی کارگردانی فیلم مستند و فیلم داستانی، کارشناسی ارشد در گرایش نشانه‌شناسی و زیبایی‌شناسی در سینما و همچنان دارای دکترای کارگردانی فیلم داستانی از دانشگاه هنر و فیلم جمهوری اسلواکی، می‌گوید: «می‌خواهم روحی دوباره بر کالبد بی‌جان «افغان‌فیلم» جاری سازم.»
فعالان حوزه‌ی سینما و فرهنگیان حالا چشم امید به صحرا کریمی دوخته‌اند. او در پاسخ به این فعالان می‌گوید آگاهانه آمده و می‌خواهد با تمام مشکلات افغان‌فیلم حریف شود و برنامه‌های اصلاحی‌اش را برای سروسامان دادن این نهاد ملی و سینمایی اجرا کند تا سینمای افغانستان دست‌کم حرفی برای مخاطبان داخلی‌اش داشته باشد.
این گفت‌وگو با تمرکز روی مشکلات، چالش‌ها و مدیریت افغان‌فیلم و برنامه‌ها و نقشه‌های صحرا کریمی، رییس این اداره انجام شده است.
1. دکتر صحرا کریمی، خیلی ممنون از وقتی که در اختیارمان گذاشتید. به چه دلیلی برای سمت ریاست یگانه نهاد سینمایی دولتی درخواست دادید؟
من خودم فیلم‌سازم و کارگردان. در همین اواخر فیلم بلند سینمایی‌ام «حوا، مریم، عایشه» را به‌طور مستقل ساختم. در طی ساخت این فیلم با مشکلات فراوانی روبه‌رو شدم و به نوعی شاهد بودم که اگر بخواهیم یک فیلم معیاری، طبق استانداردهای جهانی در افغانستان بسازیم، با مشکلات زیادی باید مجادله کنیم. تنها اداره‌ی سینمایی افغانستان (افغان‌فیلم) چندان كمكی به من نكرد. اوضاع آشفته‌ی سینمای افغانستان و دید و نگرش منفی مردم نسبت به این سینما، بی‌توجهی فیلم‌سازان معدودی كه فیلم‌های جدی می‌سازند، به مخاطب افغانستانی، باعث شده بازار فیلم را فیلم‌های كم‌كیفیت و مبتذل پر كند. بنابراین، مردم با بدبینی به سینمای داخلی می‌نگرند و عوامل متعدد دیگری كه در حوزه‌ی سینما ما در افغانستان كمبود داریم، سبب شد كه تصمیم بگیرم در رقابت سمت ریاست افغان‌فیلم شركت كنم.
2. چگونه به ریاست افغان‌فیلم رسیدید؟ آیا آسان بود؟
یك پروسه‌ی كاملا رقابتی و شفاف بود. تمام مدارك لازم را برای‌شان ارسال كردم و همچنین در امتحان و مصاحبه شركت كردم. بالاترین نمره را آوردم و قبول شدم. البته لازم به ذكر است كه در امتحان نوشتاری كه كمپیوتری بود، بین تمام كاندیداها من نمره‌ی بیش‌تر گرفتم و دیگران نمره‌ی لازم را كه شرط قبولی بود به‌دست نیاوردند.
3. قبلا در گزارشی زیر نام «به لانه‌ی عنکبوتها خوش آمدید» که من آن را پارسال در روزنامه اطلاعات روز نوشته بودم، گفته بودید که پس از شکل‌گیری نظام جدید در افغانستان، فرهنگ به‌طور کل و سینما به‌طور خاص، برای مدیران سیاسی افغانستان اهمیتی نداشته و فرهنگ سینمایی جایی در برنامه‌ریزی دولت‌مردان نداشته است. حالا با توجه به این مساله، فکر می‌کنید که در سمت رییس یگانه نهاد سینمایی دولتی (افغان‌فیلم) بتوانید توجه مدیران سیاسی را برای بهبود وضعیت سینما جلب کنید و سینمای کشور را از حالت جمود و فروبستگی بیرون بکشید؟
تا هنوز هم به همان حرف‌هایی كه گفتم، معتقدم كه كم‌تر روی فرهنگ به‌طور عموم و سینما به‌طور خاص توجه صورت گرفته است. افغان فیلم مشكلات فراوانی دارد و عدم توجهی دولت و همچنین كم‌كاری مدیران قبلی باعث شده كه به اداره‌ی منفعل و فقط اداری تبدیل شود. عملا در سال‌های گذشته هیچ تولید سینمایی نداشته‌ایم و بیش‌تر به ورق و ورق‌بازی گذشته است.
برای ایجاد هرگونه تغییر و توجهی باید برنامه‌ی دقیق و استراتیژی دقیقی در نظر گرفت. مشكلات، چالش‌ها، پیدا كردن راه حل‌ها و همچنین هدف‌هایی كه به آن‌ها باید دست یافت، لازم است که دقیق نوشت و پلان كاری مشخصی را به‌كار گرفت. همه‌ی این‌ها را من به تنهایی نمی‌توانم انجام دهم. نیاز به تیم كاری حرفه‌ای و همچنین كارا دارم. یكی از نخستین كارهایی كه صورت خواهد گرفت، ایجاد تغییر در ساختار تشكیلات افغان‌فیلم و بخش‌های مختلف آن است تا افراد حرفه‌ای و آشنا به تكنالوژی جدید و زبان فیلم وارد ساختار تشكیلی افغان‌فیلم شوند. بعد از آن می‌توان آهسته‌آهسته برنامه‌های بعدی را با توجه به داشتن تیمی مجرب اجرا كرد.
4. مسوولان افغان‌فیلم قبلا به اطلاعات روز گفته بودند که این اداره هیچ بودجه‌ا‌ی برای ساخت فیلم ندارد و تشکیل آن سال‌به‌سال کوچک‌تر می‌شود و شمار کارمندان آن از ۱۵۰ به ۷۶ کارمند کاهش یافته است. شما فکر می‌کنید با این وضعیتِ افغان‌فیلم به قول معروف می‌سوزید و می‌سازید یا در پی تغییر می‌برایید؟
به نظر من تیم ٧٦ نفره‌ی كارا و مسلكی و حرفه‌ای به مراتب بهتر است از سیاهی لشكری كه فقط معاش بگیرند، روزگمی كنند و هیچ فایده‌ای برای اداره نداشته باشند و تنها یك نام‌شان در تشكیل افغان‌فیلم باشند. من که به افغان‌فیلم آمده‌ام، هدفم ایجاد تغییرات اساسی است و جان‌دادن به افغان‌فیلمِ نیمه‌جان و تقریبا مرده. اگر قرار باشد كه به همان راه گذشته بروم و با همان روش و سیستم مدارا كنم، چرا به خودم زحمت داده‌ام و در رقابت شركت كرده‌ام؛ وگرنه من نه بی‌كار بودم و نه معاش ناچیز ریاست افغان‌فیلم دردی از زندگی من دوا می‌كند. تنها دلیل قبول‌كردن این مسئولیت بزرگ به‌وجود آوردن تغییرات است.
5. شما از نادرترین چهره‌هایی جوان در افغانستان هستید که در رشته‌ی سینما تا مقطع دکترا تحصیل کرده‌اید و تجربه‌ی خوبی هم در کارگردانی و فیلم‌سازی در کارنامه‌ی خود دارید. با انتخاب شما در ریاست افغان‌فیلم، فعالان حوزه‌ی سینما نسبت به آینده‌ی سینمای کشور امیدوار شده‌اند. با توجه به مشکلات و سیستم بروکراسی اداری دولت، چقدر امیدوارید که بتوانید رنگ و رویی به سینمای کشور بدهید یا در بهترین حالت، هویت سینمای افغانستان را بازگردانید؟ یا به عبارت دیگر در دوران ریاست شما در یگانه نهاد سینمایی دولتی، سینمای افغانستان حرفی برای گفتن خواهد داشت؟
حتما حرفی برای گفتن خواهد داشت و اگر نه، این مسئولیت را قبول نمی‌كردم. اگر به توانایی و برنامه‌های خودم باور نداشتم، برای تغییر و تحول به افغان‌فیلم نمی‌آمدم.
6. چه چیزی در اولویت کاری‌تان قرار دارد؟ آیا افغان‌فیلم را از لحاظ مدیریتی و نیروی انسانی بررسی کرده‌اید که چه ضعف‌ها و چالش‌هایی دارد؟
افغان‌فیلم از الف تا یا مشكل دارد و اولویت‌های بسیاری دارد، اما مهم‌تر از همه كادر و تشكیل داخلی افغان‌فیلم است. آوردن نیروی جوان و خلاق و آشنا با زبان نوین سینما یكی از اولویت‌های كاری من است.
7. شما یکی از منتقدان جدی افغان‌فیلم بودید و به اطلاعات روز گفته بودید که افغان‌فیلم در هفده سال اخیر بیش‌تر کارهای اداری کرده و درگیر بروکراسی افغانی بوده است. حالا نقشه و برنامه‌ی شما برای افغان‌فیلم چیست؟
کسی که منتقد است، حتما اشتباهات مدیریت قبلی را انجام نخواهد داد. تمام تلاش من ایجاد تغییرات اساسی در ساختار تشکیل است. همچنین در تولید فیلم، نمایش فیلم‌ها و تعیین بودجه‌ی ملی برنامه‌های دقیق و مهمی دارم.
8. یکی از نقدهایی که فعالان حوزه‌ی سینما به افغان‌فیلم وارد می‌کردند که اتفاقا خودتان هم جزو این افراد بودید، این بود که افغان‌فیلم همیشه درگیر یک نوع فساد اداری و مدیریتی است؛ به‌ویژه در خصوص انتخاب فیلم‌ها و فرستادن آن‌ها به جشنواره‌ها. هنوز هم روی حرف‌تان ایستاده‌اید؟ چه اطمینانی می‌توانید بدهید که اعتماد از دست‌رفته‌ی فعالان حوزه‌ی سینما را برگردانید و در افغان‌فیلم شفافیت بیاورید؟
همان‌طور که گفتم نقدهایی که قبلا داشته‌ام، هنوز هم بر آن پافشاری می‌کنم. اطمینان من سابقه‌ی کاری و کارنامه‌ی کاری من است که وابسته به کسی، حزبی یا گروه خاصی نبوده‌ام. همیشه با صداقت کار کرده‌ام و هرگز به کسی یا گروهی و حلقه‌ای باج نداده‌ام. و مهم‌تر از همه ریاست افغان‌فیلم برای من نه فرصتی برای رسیدن به موقعیت سیاسی است و نه به موقعیت مالی بهتر و یا شهرت شخصی. هرکسی جای من می‌بود، با وضعیتی که افغان‌فیلم در آن قرار دارد، هرگز چنین ریسکی را قبول نمی‌کرد که بخواهد یک ویرانه را آباد کند. تنها شخصی متعهد و دوستدار واقعی سینما تن به این مبارزه می‌دهد.
9. روزگاری در کابل 18 سینما فعالیت داشته است. بنابر گزارش «به لانه‌ی عنکبوتها خوش آمدید» اکنون در کابل دوـ‌سه سالن نمایش به‌طور نیم‌بند و در وضعیت بدی فعالیت دارد. آیا شهر چندین میلیونی کابل، صاحب سینماهای معیاری خواهد شد؟
بله حتما خواهد شد. یکی از برنامه‌های اصلی کاری من است.
10. بیش‌تر سینماهای که حالا در کابل فعالیت دارند، فیلم‌های دسته‌چندم و قدیمی هندی را به نمایش‌می‌گذارند و به همین دلیل هم مخاطب رغبتی برای رفتن به سینما ندارد. آیا حال و هوای این سینماها عوض شده و عنکبوتها کوچ خواهند کرد؟
حتما کوچ خواهند کرد. تمام توانم را برای ایجاد سینمای معیاری و نمایش فیلم‌های سینمایی ارزشمند به کار خواهم بست.
11. سوال یازدهم را خودتان طرح کنید و پاسخ بدهید؟ به عبارت دیگر اگر موضوعی مهمی را من نپرسیده باشم و شما مایل باشید بگویید، بفرمایید:
ممنون از مصاحبه‌ی خوب‌تان.