دکتر همایون مروت، کارگردان، نویسنده، بازیگر، شاعر و آهنگ‌ساز برجسته افغانستانی، در ۲۰ حوت ۱۳۴۴ خورشیدی (۱۹۶۴ میلادی) در منطقه چهاردهی شهر کابل چشم به جهان گشود. او فرزند سید قاسم مروت، مهندس راه و ساختمان بود و تحصیلات ابتدایی خود را در مکتب غازی عبدالله خان و دوره متوسطه را در لیسه عالی حبیبیه به پایان رساند.
در سال ۱۳۶۲ خورشیدی (۱۹۸۳ میلادی)، برای ادامه تحصیلات عالی در رشته کارگردانی سینما راهی اتحاد جماهیر شوروی شد و در انستیتوت سینمایی مسکو، ابتدا مدرک فوق‌لیسانس (۱۹۸۸) و سپس درجه دکترا (۱۹۹۲) را دریافت کرد. دوران تحصیل او با ساخت فیلم‌های کوتاه و مستند همراه بود که از جمله آن‌ها می‌توان به مستندهای «آرزو» و «خواب طلایی» و فیلم هنری «ذغال سبز» اشاره کرد. فیلم «خواب طلایی» مستندی سمبولیک درباره زندگی و هنر امیرجان صبوری، ترانه‌سرا و آهنگ‌ساز افغانستانی است.
پس از پایان تحصیلات، مروت به افغانستان بازگشت، اما به دلیل حاکمیت مجاهدین و جنگ‌های داخلی، امکان ادامه فعالیت هنری برای او فراهم نشد. او ناگزیر به مسکو بازگشت و پس از دو سال، در سال ۱۹۹۸ میلادی، به کشور سوئد پناهنده شد و از آن زمان تاکنون در شهر استکهلم زندگی می‌کند.
همایون مروت در کنار فعالیت‌های سینمایی، در عرصه شعر، موسیقی و بازیگری نیز حضوری فعال دارد. نخستین نقش بازیگری‌اش را در فیلم «ذغال سبز» ایفا کرد؛ اثری مشترک میان افغانستان، ازبکستان و روسیه که گامی مهم در اعتلای سینمای افغانستان به‌شمار می‌رود.
برجسته‌ترین اثر او، فیلم بلند داستانی «سیبی از بهشت» است؛ روایتی فلسفی و تراژیک از جستجوی پدری برای یافتن فرزندش در دل جامعه‌ای گرفتار افراط‌گرایی، خرافات و بحران‌های اجتماعی. این فیلم موفق به دریافت جوایز متعددی از جمله جایزه بهترین فیلم و بهترین بازیگر مرد در جشنواره بین‌المللی «دیدار» در تاجیکستان شده و در جشنواره‌های مختلف جهانی مورد تحسین قرار گرفته است.
در ادامه مسیر هنری‌اش، مروت فیلم «پرواز بدون بال» را ساخت؛ اثری شاعرانه و فلسفی درباره مهاجرت، هویت و جست‌وجوی ریشه‌ها. این فیلم داستان یک مستندساز افغان را روایت می‌کند که در غرب به دنبال ساخت فیلمی درباره فضانوردان افغانستانی است و در این مسیر با مردی شصت‌ساله در مسکو آشنا می‌شود. «پرواز بدون بال» در سی‌وششمین جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو به نمایش درآمد و با استقبال منتقدان روبه‌رو شد.
همایون مروت همچنین بنیان‌گذار و مدیر جشنواره بین‌المللی فیلم‌های افغانستان در استکهلم است که تاکنون هشت دوره از آن با موفقیت برگزار شده است. او با نگاه فلسفی، تعهد اجتماعی و زبان هنری خاص خود، توانسته است سینمای افغانستان را به سطحی از آگاهی، تأمل و تأثیرگذاری برساند که فراتر از مرزها شنیده و دیده می‌شود.