جلال نورانی، پژوهشگر، ژورنالیست و برجسته‌ترین طنزنویس افغانستان، در سال ۱۳۲۷ خورشیدی در محله‌ی شیرپور کابل چشم به جهان گشود. او چهارمین فرزند محمد سالم نورانی بود، پدری که از نخستین نظامیان افغانستان به شمار می‌رفت و تحصیلات عالی نظامی خود را در ترکیه، با حمایت شاه امان‌الله، به پایان رساند. ازدواج پدرش با یک زن ترکیه‌ای، موجب پیوندی میان دو فرهنگ شد که در تربیت و نگاه جلال نورانی به جهان تأثیرگذار بود.
پس از درگذشت پدر در اثر سکته‌ی قلبی، مادرش که معلم لیسه‌ی ملالی بود، سرپرستی ده فرزند را به تنهایی بر عهده گرفت. مادر او، کوثر نورانی، نه‌تنها اولین زن گوینده‌ی رادیو کابل بود، بلکه در کنار آموزش، نقش برجسته‌ای در فرهنگ و رسانه‌های افغانستان ایفا کرد.
او دوران ابتدایی و متوسطه را در مکتب امانی به پایان رساند و سپس در دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه کابل تحصیل کرد.
نورانی نخستین گام‌های خود را در طنزنویسی در دوران تحصیل برداشت. او با استفاده از نام‌های مستعار مختلف، از جمله «جیمنون»، «بچۀ جیمنون»، «چُوشکی»، «شیرپودری خور»، «گل سیب»، «اُشتوکا» و «گلبدست»، نوشته‌هایی انتقادی و اجتماعی خلق کرد که به زودی توجه مخاطبان را جلب کرد. این موفقیت باعث شد تا او وارد عرصه‌ی رادیو شود و به تولید نمایشنامه‌ها و برنامه‌های طنز بپردازد.
او بعدها به یکی از پرکارترین همکاران برنامه‌ی «رادیو درام امشب ما» تبدیل شد و همراه با هنرمندانی چون رفیق صادق، مشعل هنریار، محبوبه جباری و دیگران، این برنامه را به یکی از پرشنونده‌ترین برنامه‌های رادیویی بدل کرد. شهرت او در عرصه‌ی مطبوعات باعث شد که به جمع نویسندگان هفته‌نامه‌ی طنز «ترجمان» بپیوندد—نشریه‌ای که به مدیریت علی‌اصغر بشیر بین سال‌های ۱۳۴۷ تا ۱۳۵۲ منتشر می‌شد.
پس از تعطیلی ترجمان، او مسئولیت صفحات طنز مجلات ژوندون و انیس را بر عهده گرفت و در کنار آن، داستان‌های طنز و نمایشنامه‌های کوتاه را در رادیو کابل تولید کرد.
در سال‌های بعد، نورانی مسئولیت چندین نشریه، از جمله هفته‌نامه «دکمکیانو انیس»، هفته‌نامه «ژوندون» و روزنامه «انیس» را بر عهده گرفت. هفته‌نامه «دکمکیانو انیس» اولین و تنها نشریه‌ی مخصوص نوجوانان و جوانان در افغانستان بود و نسلی از نویسندگان و روزنامه‌نگاران بعدی از خوانندگان جدی آن به شمار می‌رفتند.
در دوران مهاجرت، جلال نورانی چندین سال به عنوان سرمحرر مجله‌ی گلبرگ فعالیت داشت. این مجله بین سال‌های ۲۰۰۳ تا ۲۰۰۷ میلادی در استرالیا منتشر می‌شد و به عنوان یکی از نشریات فرهنگی و ادبی نقش مهمی در ارتباط میان نویسندگان و علاقه‌مندان افغان ایفا کرد.
از دهه‌ی شصت خورشیدی، نورانی برخی از آثار طنز خود را به صورت مستقل منتشر کرد، از جمله کتاب‌های «ای همو بیچاره گک اس» و «چه کنم عادتم شده». او همچنین آثار طنز بلغاری را ترجمه کرد که تحت عنوان «مربای مرچ» منتشر شدند. از مهم‌ترین آثار ترجمه‌شده‌ی او، کتاب «طنزهایی از چهار گوشه‌ی جهان» بود که در معرفی طنز بین‌المللی نقش مهمی ایفا کرد.
طی سال‌های ۱۳۵۸ تا ۱۳۶۱ هجری خورشیدی، نورانی در شهر سن‌پترزبورگ (لنینگراد سابق) به تحصیل زبان روسی پرداخت و موفق به دریافت مدرک فوق‌لیسانس در رشته‌ی خبرنگاری شد. پس از ۱۸ سال زندگی در استرالیا، بار دیگر به افغانستان بازگشت و در دانشگاه کابل به تدریس ادبیات دراماتیک، نمایشنامه‌نویسی و شخصیت‌پردازی پرداخت. او همچنین مدتی در وزارت اطلاعات و فرهنگ افغانستان به عنوان مشاور فعالیت داشت. در سال ۱۳۶۴، نورانی به ریاست خدمات اجتماعی شورای وزیران منصوب شد و در سال ۱۳۶۵ مسئولیت ریاست اسناد و ارتباط این اداره را بر عهده گرفت.
یکی از آثار پژوهشی برجسته‌ی نورانی، مجموعه‌ی پنج کتاب طنز با عنوان «هنر طنزپردازی» است که یکی از جامع‌ترین منابع در حوزه‌ی طنز افغانستان محسوب می‌شود. آثار او، با وجود نقدهایی که بر سبک و زبان‌شان وارد شده، همچنان یکی از نمونه‌های ارزشمند طنز اجتماعی افغانستان به شمار می‌آیند. او با ترجمه‌ی آثار طنز از ملل مختلف و تولید نوشته‌های انتقادی، راه را برای نسل‌های جدید طنزپردازان افغانستان هموار کرد.
به دلیل تسلط بر زبان روسی، نورانی برخی از آثار نویسندگان شوروی را به فارسی ترجمه کرد و نشان دوستی افغان-شوروی را دریافت نمود. برخی از آثار او در بلغارستان، ایران، مغولستان، آلمان شرقی و شوروی منتشر شدند. او در طول زندگی خود بیش از هزار مقاله، داستان، نمایشنامه‌ی رادیویی و نقد ادبی را منتشر کرد. میراث او همچنان در فرهنگ و مطبوعات افغانستان زنده است.
سرانجام، در ۷ حمل سال ۱۳۹۶ هجری خورشیدی، جلال نورانی در شهر کابل در میان تنهایی و در حالی که کتابی از پنجاه سال نوشتن را در دست داشت، چشم از جهان فرو بست. میراث او همچنان در ادبیات طنز افغانستان زنده است. روانش شاد و یادش جاودان باد!
آثار جلال نورانی
- مجموعه داستان «ای همو بیچاره گک اس» – 1358
- کتاب «تیاتر کودک» – 1360
- مجموعه داستان «مربای مرچ» – 1362
- مجموعه داستان «مادر کلان» (داستان برای کودکان) – 1363
- کتاب «تیاتر و مکتب» – 1365
- مجموعه داستان «چی کنم عادتم شده» – 1366 (ترجمه)
- گزینه طنز «وغیره نویسی» – 1368
- کتاب «طنز های از چهار گوشۀ جهان»- 1369 (ترجمه)
- کتاب «طنز های منتخب و کارتون ها»
- کتاب «مولانا پرشنگ»
- کتاب «شیوه‌های تشویق و تنبیه در مکاتب»
- مجموعه داستان «قول شرف» – (ترجمه از زبان روسی)
- مجموعه داستان «اولین کتاب» – (ترجمه از زبان روسی)
- مجموعه داستان «رنگ و بوی حرفه ها» – (داستان منظوم از نویسنده ایتالیایی جانی راداری)
- رمان «سحرگاهان اینجا آرام است» – (ترجمه از زبان روسی)
- رمان «کاروان دوستی» – (ترجمه از زبان روسی)
- کتاب «گفتاری در مورد ادبیات دراماتیک»
- کتاب «گروتسک»
- مجموعه داستان «نزدیک بود بی آب شوم» – 1388
- کتاب پژوهشی «هنر طنزپردازی» – 1388
- کتاب «هنر نمایشنامه نویسی» – 1389
- مجموعه داستان «تولد هنرمند» – 1390
- کتاب «پرودی و پرودی سازان» – 1390
- نمایشنامه «چاقک و لاغرک» – 1390
- مجموعه داستان «بخمل» – 1390
- کتاب «زبان خنده و گریه» – 1393
- کتاب «خلیفه رهنورد و کاکه هایش : کاکه نقره و کاکه شش پر» – 1395
- کتاب «از پنجره طنز شناخت و تاریخ به آئینه می نگرم» – 1396