صالح محمد خلیق فرزند محمدعیسی، از نویسندگان، پژوهشگران، شاعران و روزنامهنگاران برجسته افغانستان، در ۱۲ آبان ۱۳۳۴ خورشیدی در شهر مزارشریف، مرکز ولایت بلخ، چشم به جهان گشود و در ۷ مرداد ۱۴۰۴ پس از سانحهای دلخراش جان باخت.
وی دوران ابتدایی و متوسطه را در مکتب نادرشاهی مزارشریف و دبیرستان استقلال گذراند. سپس در دانشسرای نفت و گاز بلخ در رشتۀ زمینشناسی نفت و گاز تحصیل کرد. خلیق مدرک کارشناسی زبان و ادبیات فارسی را از دانشگاه بلخ دریافت کرد و دوره کارشناسی ارشد را در دانشگاه پیام نور ایران سپری نمود.
او از سال ۱۳۵۵ تا ۱۳۶۶ در کارخانهٔ کود شیمیایی بلخ مشغول به کار بود. سپس با ورود به حوزهٔ فرهنگ، از سال ۱۳۶۹ ریاست انجمن نویسندگان بلخ را برعهده گرفت و از سال ۱۳۸۳ تا ۱۳۹۹ ریاست ادارهٔ اطلاعات و فرهنگ ولایت بلخ را عهدهدار شد. در این سالها، نقش مهمی در توسعهٔ کتابخانهها، ترویج شعر و ادبیات، و حمایت از نویسندگان ایفا کرد.
خلیق سردبیری نشریات متعدد فرهنگی چون «جنبش»، «امالبلاد»، «بیدار» و «کیان» را برعهده داشت و بنیانگذار ماهنامهٔ ادبی «راه» بود که بهعنوان تریبونی برای نویسندگان نوظهور عمل میکرد.
او عضوی فعال در نهادهای فرهنگی منطقهای و بینالمللی بود: از جمله انجمن پیوند تاجیکستان، کانونهای فرهنگی مرتبط با ناصر خسرو بلخی، مولانا جلالالدین بلخی و امیر علیشیر نوایی. همچنین در همایشهای متعدد فرهنگی حضور مؤثر داشت و در تربیت نسل تازهٔ نویسندگان در بلخ کوشید.
صالح محمد خلیق در طول عمر حرفهایاش در بیش از ۱۵ همایش فرهنگی بینالمللی شرکت کرد و به کشورهای تاجیکستان، ازبکستان، ایران، فرانسه، لهستان، آمریکا، ترکیه، پاکستان و عربستان سعودی سفر داشت.
صالح محمد خلیق در سال ۱۳۵۶ با دوشیزه مینا خلیق ازدواج کرده است و ثمرۀ این ازدواج دو پسر و چهار دخترِ دانشآموخته به نامهای بهرام برزین، سهراب سامانیان، شگوفه خلیق، نگینه، تهمینه و پیمانه خلیق اند.
آثار چاپشده صالح محمد خلیق
- مجموعه شعر «سلام به آفتاب» (بلخ، ۱۳۶۳)
- مجموعه شعر «کاج بلند سبز» (بلخ، ۱۳۶۶)
- مجموعه شعر «بر پای راه ابریشم» (بلخ، ۱۳۷۲)
- مجموعه شعر «یک آسمان ستاره» (بلخ، ۱۳۸۲)
- مجموعه شعر «از اوجهای آبی …» (کابل، ۱۳۸۶)
- مجموعه شعر «سرود ملّی عشّاق» (کابل،1391)
- مجموعه شعر «در بامیان قلب منی» (کابل، 1392)
- مجموعه شعر «مراد از بلخ، تو بودی…» (کابل، ۱۳۹۳)
- مجموعه شعر «نقطه و نقطه، باز هم نقطه» (کابل، ۱۳۹۳)
- مجموعه شعر «اینک فقط تو مانده ای» (کابل، ۱۳۹۳)
- مجموعه شعر «سوگنامۀ گل سرخ» (کابل، ۱۳۹۴)
- مجموعه شعر «آخرین مرز بیکرانی» (کابل، ۱۳۹۴)
- مجموعه شعر «هیجانِ جان» (کابل، ۱۳۹۵)
- مجموعه شعر «سرنوشتی دیگر» (کابل، ۱۳۹۵)
- مجموعه شعر «سخن عشق/Слова любви» (برگردان سرودههای خلیق از فارسی به روسی توسّط میرعادل شریفزاده) (کابل، ۱۳۹۵)
- مجموعه شعر «کولاک میگرید/Плачет метель» (برگردان شعرهای سرگی یسینین) (کابل، ۱۳۹۶)
- مجموعه شعر «زمزمۀ نام خراسان» (کابل، ۱۳۹۷)
- مجموعه شعر «به رهگذار غچیها» (کابل، ۱۳۹۸)
- مجموعه شعر «از زخمهای تازه» (کابل، ۱۳۹۹)
- مجموعه شعر «از برگهای ریختۀ یادنامهها» (پیشاور، ۱۳۹۹)
- مجموعه شعر «در قحطسال عاطفه» (کابل، ۱۳۹۹)
- کتاب «جشنهای آریایی» (بلخ، ۱۳۷۰)
- کتاب «عُقاب» (تهران، ۱۳۷۵) عقاب در فرهنگ ملی و جهانی و سروده ها
- کتاب «سرگذشت روزنامۀ بیدار» (پیشاور، ۱۳۸۰)
- کتاب «فریاد آزادی» (نگرشی بر سرودههای علامه سید اسماعیل بلخی) (بلخ، ۱۳۸۳)
- کتاب «تاریخ ادبیات بلخ از کهنترین روزگاران تا اوایل سدۀ بیست و یکم» (کابل، ۱۳۸۷)
- کتاب «تاریخ روزنامهنگاری بلخ» (تهران، ۱۳۸۹)
- کتاب «آهنگ کیانی» (گزیدۀ سرودههای شاعران در ستایش درۀ کیان) (کابل، ۱۳۹۲)
- کتاب «آیینه در آیینه» (نقد و نظر) (کابل، ۱۳۹۴)
- کتاب «ساحههای باستانی و بناهای تاریخی بلخ» (تهران، ۱۳۹۴)
- کتاب «تأثیر شاهنامه بر شعر مقاومت افغانستان» (تهران، ۱۳۹۵)
- کتاب «ناشناختههای دانش» (مجموعۀ مقالههای برگردانشده از منابع روسی) (پیشاور، ۱۳۹۶)
- کتاب «نشانههای شکوه گذشتۀ بخدی» (بلخ، ۱۳۹۷)
- کتاب «والیان بلخ در نخستین سدۀ پس از بازستانی استقلال افغانستان» (کابل، ۱۳۹۸)
- کتاب «جاذبههای گردشگری بلخ» (کابل، ۱۳۹۹)
- کتاب «میدانهای نفت و گاز قشقری و بلخ» (بلخ، ۱۴۰۰)
- کتاب «نامۀ رَستگاری» (مجموعۀ مقالههای اجتماعی) (بلخ، ۱۴۰۰)
- کتاب «پیامآور روشنایی و مهر» (بلخ، ۱۴۰۰)
- کتاب «شگفتیهای هستی» (مجموعۀ مقالههای برگردانشده از زبان روسی به زبان فارسی دری) (بلخ، ۱۴۰۰)
- کتاب «جُستارهای زبانی و ادبی» (بلخ، ۱۴۰۱)
- مجموعه داستان «پاییز در بهار» (بلخ، ۱۴۰۱)
- مجموعه شعر «تکبیر عاشقانه» (تهران، ۱۴۰۲)
- مجموعه شعر «گلهای خیابانی» (بلخ، ۱۴۰۲)
- مجموعه شعر «امتداد آفتاب» (تهران و دهلی، ۱۴۰۲)
افتخارات و تقدیرها
- مدال دولتی غازی میر مسجدیخان از ریاست جمهوری افغانستان (۱۳۹۶)
- لقب «پژوهشگر بلخ» از سوی استانداری بلخ (۱۳۹۴)
- عنوان «نویسنده پیشکسوت بلخ» از نهاد دانشآموختگان افغانستان (۱۳۹۵)
- «نخبۀ بلخ» از انستیتوت مطالعات استراتژیک افغانستان (۱۳۹۹)
- گرامیداشت چهل سال فعالیت ادبی توسط انجمن ادبی «هشت بهشت» و انجمن قلم افغانستان (۱۳۹۹)
سرانجام صالحمحمد خلیق، نویسنده و پژوهشگر برجستهٔ فرهنگساز افغانستان، در تاریخ ۷ مرداد ۱۴۰۴ در شهر مزارشریف، بر اثر سانحهٔ دلخراش ترافیکی چشم از جهان فروبست؛ خاموشی او، جامعهٔ فرهنگی افغانستان را در سوگ اندیشهای پربار و قلمی روشنگر فروبرد.