شهباز ایرج؛ شاعر، نویسنده و روزنامهنگار فرهنگی افغانستان، در تاریخ ۶ دلو ۱۳۵۱ خورشیدی (۲۵ ژانویه ۱۹۷۳ میلادی) در روستای تبر، ولسوالی سانچارک ولایت سرپل افغانستان، در خانوادهای روشنفکر چشم به جهان گشود. او از چهرههای برجسته فرهنگی افغانستان است که در حوزههای شعر، پژوهش ادبی و روزنامهنگاری، حضوری مؤثر و ماندگار داشته است.
تحصیلات ابتدایی و متوسطه را در مکتب شهید بلخی ولایت بلخ گذراند و پس از آن، در انستیتوت نفت و گاز مزارشریف به تحصیل پرداخت. پس از پایان دوره سربازی، با قبولی در آزمون کانکور وارد دانشکده ادبیات دانشگاه بلخ شد و در سال ۱۳۷۴ فارغالتحصیل گردید. علاقهمندی او به زبانشناسی و ادبیات فارسی، او را به تهران کشاند تا در دفتر نمایندگی تاجیکستان در ایران، به پژوهش در زمینه تفاوتها و تأثیرات ادبی زبانهای فارسی، دری و تاجیکی بپردازد.
ایرج فعالیت رسانهای خود را از سالهای دانشجویی آغاز کرد؛ با تهیه و اجرای برنامههای شعر در تلویزیون محلی بلخ. پس از سقوط طالبان، به افغانستان بازگشت و با رادیو آزادی همکاری کرد. سپس به عنوان خبرنگار محلی با رادیو بیبیسی فارسی همکاری خود را آغاز نمود و در نهایت به لندن منتقل شد، جایی که اکنون با سرویس جهانی بیبیسی به فعالیت ژورنالیستی ادامه میدهد.
در کنار فعالیتهای رسانهای، ایرج از دهه ۱۳۷۰ به سرودن شعر پرداخت و آثارش در نشریات محلی منتشر شد. مجموعه شعر «آسمان که تو باشی» از آثار برجسته اوست که در آن، با زبانی شاعرانه و تصویری، دغدغههای انسان معاصر، تنهایی، وطن و عشق را روایت میکند. شعرهای او اغلب با زبانی مشترک میان شاعر و مخاطب، تجربههای انسانی را به تصویر میکشند.
از دیگر فعالیتهای مهم ایرج، ترجمه و پژوهش در زمینه بیدلشناسی است. او کتاب «میرزا عبدالقادر بیدل» اثر صدرالدین عینی، نویسنده تاجیک، را از الفبای سیریلیک به فارسی برگردانده و مقدمهای مفصل درباره بیدلگرایی در افغانستان، شبهقاره و آسیای میانه بر آن افزوده است؛ کاری که در نوع خود بیسابقه است.
شهباز ایرج اکنون با خانوادهاش در لندن زندگی میکند و همچنان به فعالیتهای فرهنگی، ادبی و رسانهای مشغول است. او از جمله چهرههاییست که با پشتکار، دانش و ذوق، از کوچههای خاکآلود سرپل تا استودیوهای جهانی بیبیسی، مسیر پرفراز و نشیب فرهنگ را پیموده و به یکی از صدایهای ماندگار ادبیات معاصر افغانستان بدل شده است.
آثار شهباز ايرج
- مجموعه شعر «آسمان که تو باشی»، ۱۳۹۲، H&S Media
- مجموعه شعر «چهل غزل»، ۱۳۹۲، انجمن قلم افغانستان