رویا سادات، هنرمند و فیلمساز پرآوازهی افغانستان، مؤسس و مدیرمسئول «خانهی فیلم رویا» و بنیانگذار جشنوارهی بینالمللی فیلم زنان هرات، در سال ۱۳۵۹ بهدنیا آمد.
«رویا» مکتب را در زادگاهش، هرات، بهپایان رسانید و در مقطع لیسانس در رشتهی حقوق و علوم سیاسی از دانشگاه هرات، گواهینامهی فراغت بهدست آورد. وی کارگاه آموزشی شش ماه را در رشتهی سینما در اکادمی فیلم آسیا-کوریای جنوبی نیز بهپایان رسانیده است.
او از کودکی رویای فیلم سازی در سر داشت، اما نوجوانی و جوانی اش با سال های جنگ و تسلط طالبان مصادف شد که به دلیل در دسترس نبودن و ممنوعیت سینما، نتوانست علاقه مندی اش را در آن سال ها دنبال کند. سادات در سال ۲۰۰۳ «خانه فیلم رویا» را بنیان گذاشت و تا سال ۲۰۱۸ بیش از ۳۰ فیلم مستند، داستانی و برنامه تلویزیونی در این موسسه تولید کرده است.
بانو سادات، کارنامههای درخشانی در حوزهی سینما دارد که بهشکل فشرده میتوان به کارگردانی فیلمهای نیمهبلند و بلند «سه نقطه»، «تار و زخمه» و «نامهای به رئیسجمهور»، اشاره کرد.
وی چند مجموعهی تلویزیونی را نیز کارگردانی کرده است؛ از جمله میتوان از مجموعههای تلویزیونی «بهشت خاموش»، «رازهای این خانه» و «خط سوم» نام برد.
«رویا» در کنار فعالیتهای سینمایی، بهعنوان یک کنشگر اجتماعی و فرهنگی نقش سازندهای در دفاع و حمایت از حقوق شهروندی زنان افغانستان داشته است. وی عضویت نهادهای فرهنگی و مدنی را دارد و از این طریق در حوزهی فعالیتهای فرهنگی، چهرهای آشناست.
رویا سادات در فوریه ۲۰۲۳، اپرای «هزار خورشید تابان» را با اقتباس از رمان «هزار خورشید تابان» اثر خالد حسینی در سیاتل آمریکا کارگردانی کرد. این اپرا به زبان انگلیسی، آهنگسازی شیلا سیلور و نقش آفرینی بازیگران اغلب آمریکایی، برای مخاطبان غربی ساخته و اجرا شد. به گفته سادات، قرار بود این اپرا که کار ساخت آن چند سال قبل آغاز شده بود، سبک انتزاعی و جلوه های ویژه مدرن داشته باشد، اما بعد از چیرگی دوباره طالبان، تصمیم گرفت که برای نمایش بهتر زجر امروز زنان افغانستان، این تئاتر اپرایی را با ساختار رئالیسم بسازد.
فعالیت رسانهای رویا سادات، برمیگردد به دورانی که او یکی از نخستین زنان گویندهی تلویزیونی در تلویزیون ملی هرات بود و به این نهاد رسانهای سناریوها و اسکریپتهای فراوان نوشته کرده است.
رویا در سال ۲۰۱۴ به حیث رئیس کمیسیون مستقل رادیو و تلویزیون ملی افغانستان و عضو شورای هنر در وزارت اطلاعات و فرهنگ نیز فعالیت داشته است و همچنان مقالههای پژوهشی-هنریای از او در نشریههای معتبر ملی و بینالمللی، بهنشر رسیده است.
رویا، در کارنامههای سینمایی و فرهنگیاش سفرها و تجربیات بینالمللی دارد. او از اشتراک در محافل و کنفرانسهای ملی و بینالمللی در حوزهی سینما گرفته تا داوری در جشنوارههای ملی و بینالمللی را در کارنامه هنریاش دارد.
رویا سادات، جوایز زیاد ملی و بینالمللی را یدک کشیده است که مهمترین آن «جایزه جایگزین اسکار» است که در ۲ مارس ۲۰۱۸، دولت هلند به رویا سادات اهدا کرد. همچنان جایزههایی «یک آیندهی مشترک» از جشنوارهی مونیخ آلمان، جایزهی طلایی «امید» از جشنوارهی گلدن گلوبل مالیزیا، چهار جایزه از بیستوچهارمین دور جشنوارهی ویزول فرانسه؛ «ویژهی هیات داوران بینالمللی»، «ویژهی تماشاچیان»، «داوران نیپتک (ویژهی سینمای آسیا) و «ویژهی دانشجویان انستیتوت بینالمللی زبانهای خارجی»، از زمرهی دهها جوایز مهمی است که تا حال رویا سادات در کارنامهی درخشان هنریاش، تصاحب کرده است.
فیلم «نامهای به رئیس جمهور» ساخته وی به عنوان نماینده سینمای افغانستان در بخش بهترین فیلم خارجی نودمین دوره جوایز اسکار به آکادمی علوم و هنرهای سینمایی معرفی شد، اما نتوانست نامزد این بخش شود.
در فهرست سال ۲۰۱۷ «متفکران جهانی» نشریه آمریکایی فارن پالیسی نام رویا سادات، هم قرار داده شده است. فارن پالیسی دلیل جا دادن نام سادات در این فهرست را «آوردن داستان زنان افغان روی پرده سینما» اعلام کرده است. فارن پالیسی نوشته است که خانم سادات امروز یکی از شناخته شده ترین کارگردان های افغان و یکی از روایت گران پیشتاز داستان زنان جامعه ای است که زنان در آن هنوز زیر دست محسوب می شوند.
هم چنین وی در اواخر مارس ۲۰۱۸، برنده جایزه بینالمللی زنان شجاع شد و این جایزه را از ملانیا ترامپ، همسر رئیسجمهور آمریکا دریافت کرد. همچنان مقام دولت جمهوری اسلامی افغانستان، بهپاس ارجگذاری بهفعالیتهای فرهنگی-هنری رویا، مدالهای ملی «ملالی قهرمان» و «خدیجهی کبرا» را به رویا سادات، تقدیم کرد.
رویا سادات در سال 2011 با عزیز دلدار ازدواج کرد و اکنون هر دو در خانه فیلم رویا مشغول فعالیت هستند.
آثار رویا سادات
- فیلم «سه نقطه»
- فیلم کوتاه «یک تماس»
- مستند «همه تلاش میکنند…»
- سریال «رازهای این خانه»
- سریال «بهشت خاموش»
- فیلم «تار و زخمه»
- مستند «پس از سالها مبارزه»
- مستند «زنان افغانستان در انتخابات ۱۳۹۳»
- فیلم «نامهای به رئیس جمهور»
- فیلم «رئیس جمهور با بایسکلش به قصر میرود»
- سریال «خط سوم»
- مستند «لبه تیز صلح»
- فیلم «آهنگ سیما»