تانیا عاکفی، شاعر و فعال فرهنگی برجسته‌ی افغانستانی، در تاریخ ۱۶ جدی ۱۳۵۸ خورشیدی (۶ ژانویه ۱۹۸۱ میلادی) در شهر کابل چشم به جهان گشود. او از سال ۱۹۹۵ میلادی، همراه با خانواده‌اش از جنگ داخلی افغانستان گریخت و به کشور هلند پناهنده شد. عاکفی هم‌اکنون در هلند زندگی می‌کند و مادر دو فرزند است.
وی تحصیلات ابتدایی خود را در کابل و دبیرستان را در هلند به پایان رساند. سپس در رشته اپتومتری (بینایی‌سنجی و لنز) در شهر روتردام فارغ‌التحصیل شد و همچنین یک سال در رشته روان‌شناسی تحصیل کرد. تانیا در حال حاضر دانشجوی فلسفه در دانشگاه روتردام است.
تانیا عاکفی از سال ۱۳۷۲ نخستین شعرهای خود را سروده است و امروز به‌عنوان چهره‌ای پیشگام در شعر فارسی‌زبان شناخته می‌شود. او با جسارت خاصی قالب‌های کلاسیک مانند غزل را با ادبیات پسا‌مدرن تلفیق می‌کند. سبک ویژه او، که به آن ریزوم‌نویسی گفته می‌شود، در سال‌های ۲۰۰۹ و ۲۰۱۰ آغاز شد و تأثیر شگرفی در ادبیات فارسی داشت.
او مؤسس انجمن «ریزوم» است که در سال ۲۰۱۷ با همراهی غزال نور، موسا فرکیش، حسین پرواز و محمدشاه فرنود ایجاد شد. این انجمن به ترویج اندیشه‌های فلسفی ریزوم در حوزه‌های شعر، موسیقی، هنر و فرهنگ می‌پردازد.
تانیا همچنین عضو هیئت مدیره‌ی نهاد «جمهوری سخن» و انجمن «هفت کوچه ریزوم» در هلند است.
آثار و تأثیر هنری تانیا عاکفی
از تانیا دو مجموعه شعر منتشر شده است:
- «خراسان‌زاده‌ی NL زمینم» (۲۰۱۴)، انتشارات امیری – کابل
- «افق گره می‌زدم، ریزوم می‌شد» (۲۰۲۰)، انجمن قلم افغانستان
اشعار او نه تنها در افغانستان، بلکه در ایران نیز شناخته شده و در برنامه‌های فرهنگی و سخنرانی‌های ادبی، به ویژه پیرامون نظریه‌ی ریزوم، مشارکت داشته است.
چندین هنرمند شناخته‌شده آثار تانیا را اجرا کرده‌اند، از جمله:
- احمد ولی: استفاده از یکی از غزل‌های تانیا برای آهنگ
- فرهاد دریا: شعر آهنگ‌های «عیدت مبارک» و «ملکک ما»
- قیس الفت: آهنگ مشترک «بانو»
- استاد حسین‌بخش و حفیظ‌بخش: اجراهایی بر اساس اشعار تانیا
در آثار تانیا، مفاهیم انسان‌گرایی برجسته‌اند. او انسان را فراتر از قوم، زبان و مذهب می‌بیند و مرزهای هویتی را در شعر خود می‌شکند. این جهان‌بینی، به‌ویژه در سبک ریزومی‌اش، به بازتابی شاعرانه از تجربه‌ی مهاجرت، تبعید، و زیستن در چند فرهنگ تبدیل شده است.