محمدکاظم کاظمی، شاعر برجسته و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی، در واکنش به اقدام رسانه بیبیسی مبنی بر جداسازی بخشهای «فارسی» و «دری» در وبسایت و شبکههای اجتماعی این رسانه، یادداشتی منتشر کرده و کارمندان بیبیسی را به آزمونی زبانی فراخوانده است.
کاظمی در این یادداشت، هشت بیت شعر از دو شاعر کلاسیک ـ چهار بیت از سنایی غزنوی و چهار بیت از جمالالدین اصفهانی ـ را آورده و از مدافعان تفکیک فارسی و دری خواسته است مشخص کنند کدام ابیات به زبان دری و کدام به زبان فارسی سروده شدهاند. او تأکید کرده است که شرکتکنندگان باید برای هر بیت، دلیل زبانی بیاورند؛ یعنی واژه یا ساختاری را نشان دهند که تنها در یکی از این دو گونه زبانی وجود دارد.
نمونهای از ابیات مطرحشده در این چالش:
– «پردهدار عشق دان اسم ملامت بر فقیر / پاسبان دُر شناس آن تلخآب اندر بحار»
– «گر به دیباهای رنگین آدمی گردد کسی / پس در اطلس چیست گرگ و در عبایی سوسمار؟»
کاظمی در توضیح این اقدام مینویسد: «به طور منطقی باید شعر سنایی به زبان دری و شعر جمالالدین اصفهانی به زبان فارسی باشد. حالا درخواست من این است که تعیین کنند کدام چهار بیت دری و کدام چهار بیت فارسی است.»
به باور او، فارسی و دری هیچگاه دو زبان مستقل نبودهاند. زبانها زمانی جدا و متفاوت محسوب میشوند که برای ارتباط میان آنها نیاز به مترجم باشد؛ حال آنکه در ارتباط میان فارسی و دری چنین نیازی وجود ندارد. او همچنین یادآور میشود که دستور زبان فارسی واحد است و تفاوتی میان فارسی و دری از این منظر دیده نمیشود.
برخی نویسندگان و پژوهشگران فارسیزبان، اقدام بیبیسی در جداسازی صفحات فارسی و دری را تلاشی در راستای «فارسیستیزی» دانسته و معتقدند این جداسازی میتواند در بلندمدت به انسجام و پیکره واحد زبان فارسی آسیب برساند.
تا زمان انتشار این گزارش، رسانه بیبیسی واکنشی رسمی به یادداشت محمدکاظم کاظمی نشان نداده است.
