سی‌وششمین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، بزرگ‌ترین رویداد فرهنگی ایران، روز چهارشنبه، ۱۷ اردیبهشت با حضور ۲۳۰۰ ناشر ایرانی و خارجی آغاز به کار کرد. با این حال، برخلاف سال‌های گذشته، هیچ ناشری از داخل افغانستان در این نمایشگاه حضور ندارد.
مسئولان برگزاری نمایشگاه و ناشران افغانستانی مستقر در ایران درباره عدم حضور ناشران داخلی افغانستان ابراز بی‌اطلاعی کرده‌اند. برخی فعالان فرهنگی معتقدند که محدودیت‌های وضع‌شده از سوی طالبان یکی از موانع اصلی در مسیر مشارکت ناشران افغانستانی در این رویداد فرهنگی است.
در مراسم افتتاحیه، یعقوب هلمندی، دبیر دوم سفارت افغانستان در تهران، به نمایندگی از طالبان حضور داشت، اما این اقدام برخلاف انتظارها، منجر به حضور گسترده ناشران افغانستانی در نمایشگاه نشد. خبرنگاران حاضر در مصلی امام خمینی (ره) تأیید کرده‌اند که به جز تعداد محدودی از ناشران افغانستانی مستقر در ایران، هیچ ناشری از داخل افغانستان حضور ندارد.
در سال‌های گذشته، ناشران افغانستانی نقش پررنگی در بخش بین‌الملل نمایشگاه کتاب تهران داشتند و کتاب‌های چاپ افغانستان به‌طور گسترده در غرفه‌های مربوط به این ناشران عرضه می‌شد. اما با تسلط دوباره طالبان بر افغانستان، سیاست‌های سختگیرانه‌ای در حوزه چاپ و نشر اعمال شده که محدودیت‌هایی بر شرکت ناشران افغانستانی در رویدادهای فرهنگی منطقه‌ای، به‌ویژه در ایران، ایجاد کرده است.
برخی کارشناسان معتقدند که با حاکمیت طالبان، حضور ناشران افغانستانی در نمایشگاه کتاب تهران به‌طور چشمگیری کاهش یافته و در سال‌های گذشته نیز تنها تعداد انگشت‌شماری از ناشران، با تأخیری چندروزه، توانستند به‌صورت محدود در این رویداد شرکت کنند.
تعامل فرهنگی ایران و افغانستان؛ چالش‌ها و فرصت‌ها
در حالی که مقام‌های ایران و طالبان بر گسترش تعاملات فرهنگی میان دو کشور تأکید دارند، غیبت ناشران افغانستانی در نمایشگاه کتاب تهران نشان‌دهنده عدم تحقق عملی این تعاملات است.
در تازه‌ترین دیدارها، عزت‌الله آصف، رایزن فرهنگی سفارت طالبان در ایران، با عبدالرضا راشد، معاون روابط فرهنگی سازمان توسعه و مطالعات روابط منطقه‌ای و بین‌المللی ایران، دیدار و بر لزوم تقویت روابط فرهنگی تأکید کرد. همچنین، سید روح‌الله حسینی، رایزن فرهنگی سفارت ایران در کابل، در سفر به ولایت بلخ، با شهردار طالبان در مزار شریف دیدار و درباره همکاری‌های فرهنگی و تاریخی گفت‌وگو کرد.
با این حال، طالبان در عمل اقدام قابل‌توجهی برای توسعه روابط فرهنگی با ایران انجام نداده‌اند. غیبت ناشران افغانستانی در نمایشگاه کتاب تهران و ممنوعیت برخی سنت‌های فرهنگی مشترک مانند شب یلدا و جشن نوروز، این برداشت را تقویت می‌کند.