پرونده ثبت «مینیاتور کمال‌الدین بهزاد» در فهرست یونسکو، به موضوعی تازه میان ایران و افغانستان تبدیل شده است. افغانستان اخیراً پیشنهاد ثبت این اثر را ارائه کرده و همین اقدام واکنش‌هایی در ایران برانگیخته است. برخی کارشناسان فرهنگی این اقدام را تلاش برای ثبت بخشی از میراث هنری ایران به نام افغانستان دانسته‌اند.
علیرضا ایزدی، مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی وزارت میراث فرهنگی ایران، در توضیح این موضوع تأکید کرد: «کنوانسیون ۲۰۰۳ یونسکو بحث مالکیت مطلق را مطرح نمی‌کند. بسیاری از میراث فرهنگی منطقه ریشه‌های مشترک دارند و هیچ کشوری نمی‌تواند آن‌ها را به‌طور کامل به نام خود ثبت کند.»
ایزدی با اشاره به پیوندهای تاریخی میان ایران، افغانستان و تاجیکستان گفت: «این کشورها در یک حوزه تمدنی شکل گرفته‌اند و طبیعی است که عناصر فرهنگی مشترک داشته باشند. همان‌طور که طرح‌های فرش در قندوز افغانستان شباهت‌هایی با فرش‌های ترکمنستان یا بخش‌های ترکمن‌نشین ایران دارد، مینیاتور بهزاد نیز بخشی از این میراث مشترک است.»
وی همچنین یادآور شد که نقاشی ایرانی با عنوان «مینیاتور کمال‌الدین بهزاد» پیش‌تر توسط ایران در یونسکو ثبت شده است. بنابراین، اگر افغانستان قصد ثبت مکتب بهزاد یا مکتب هرات را داشته باشد، باید به پرسش‌های یونسکو درباره خاستگاه و جغرافیای آن پاسخ دهد و رضایت ایران را نیز جلب کند.
مدیرکل دفتر ثبت آثار تاریخی با اشاره به تجربه‌های پیشین گفت: «همان‌طور که ایران و افغانستان برای ثبت ساز «رباب» به توافق رسیدند و پرونده مشترک ارائه کردند، در مورد مینیاتور بهزاد نیز تنها راه، مذاکره و همکاری است.»
او افزود: «افغانستان می‌تواند ذیل پرونده نقاشی ایرانی اعلام کند که این سبک در آن کشور نیز رواج دارد، اما ثبت مستقل کمال‌الدین بهزاد بدون نام ایران امکان‌پذیر نیست؛ همان‌طور که خط نستعلیق بدون ایران معنا ندارد.»
کمال‌الدین بهزاد هروی، نقاش برجسته سده نهم و دهم هجری، به دلیل نوآوری‌هایش در هنر مینیاتور صاحب سبک ویژه‌ای شد که بعدها به «مکتب هرات» شهرت یافت. آثار او نه‌تنها در ایران، بلکه در افغانستان و دیگر بخش‌های حوزه تمدنی ایران بزرگ تأثیرگذار بوده است.
پرونده ثبت «مینیاتور کمال‌الدین بهزاد» در یونسکو نشان می‌دهد که میراث فرهنگی منطقه بیش از آنکه متعلق به یک کشور خاص باشد، ریشه در تاریخ مشترک ملت‌ها دارد. یونسکو نیز مالکیت مطلق را به رسمیت نمی‌شناسد و تنها راه ثبت چنین آثار مشترکی، گفت‌وگو و توافق میان کشورهاست.